tc süleyman demirel üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü sosyoloji

fertlerinin katılmasıyla, toplu bir şekilde çıkılmaktadır. Amerika ova yerlilerinin bizon
avcılığı da, toplumun bütün fertlerinin katılmasıyla yapılmaktadır. 45
Basit bir ekonomik yapıya ve teknolojiye sahip toplumlarda, ekonomik
fazlanın oluşmaması, dolayısıyla, toplumun ancak kendini yaşatabilecek kadar besin
elde edebildiğini görmekteyiz. Bir ihtiyaç ekonomisi söz konusudur ve insanlar
yalnızca ihtiyaçlarını karşılamaya, yalnızca kendilerine gerekeni üretmeye çabalarlar.
Bu da İhtisaslaşmanın, biyolojik durumlara dayanan cinsler arasında bir iş bölümünün
oluşmasına sebebiyet vermektedir. Örneğin; daha fazla enerji ve kuvvet gerektiren
avcılık erkeğin, toplayıcılık ise kadının işi olmaktadır. Alet, silah yapmak erkeğin, ev
faaliyetleri ise kadının işi olmaktadır.
Yine işbölümünün sınırlı, üretimin az ya da yetersiz olduğu küçük ve ilkel
toplumlarda, tüketim mallarının üretimi ve el değiştirmesi “karşılıklı paylaşma” ve
“yeniden dağıtım” adı verilen iki genel ilke ya da töre çerçevesinde gerçekleşir: 46
2.3.1. Paylaşma
Temel üretim ve dağıtım işleri yeterli bir düzeye ulaşmamış topluluklarda
yaygındır. Aileler ve gruplar, yalnız kendi üretimleri ile geçinemediklerinden,
paylaşmaya girişmişler ve paylaşmayı, karşılıklı alış-verişi kurumlaştırmaya
çalışmışlardır. Herkes az veya çok bir şeyler bulup getirir ve ortaya koyar; herkes az
veya çok ötekilerden bir şey alır. Aileler, günlük yiyeceklerini eşit olarak paylaşırlar.
R. Lee, Afrika’da yaşayan Kung adlı Buşman ekonomisi incelemesinde, her sabah, bu
küçük toplumda yaşayan 20 ergin kişiden 10-15 kadarının avlanmak, yiyecek
toplamak üzere kamp yerinden ayrıldığından, akşam üzeri döndüklerinde topladıkları
yiyeceklerin bireyler ve aileler arasında eşit olarak bölüşülüp paylaşıldığından
bahsetmektedir. 47 Klan esas olarak totemik bir yapı arz eder. Egzomik klanlardan
oluşan kabile örgütlenmesi kan bağına dayalıdır. İlkel ve saf şekliyle kabile
toplumunda, mülkiyet kollektiftir. Çocuklar, yetişkinler ve yaşlılar şeklindeki üç yaş
kademesine ayrılış söz konusudur. Yiyecek toplayıcılıktan avcılığa geçişle birlikte,
erkeklerin avlandığı, kadınların yiyecek topladığı, çocukların kadınlara yardım ettiği,
yaşlıların ise klan faaliyetlerini yönettikleri ve denetledikleri görülür. Bu yaş
kademesi ve cinsiyetler arasındaki iş bölümleri dışında bir iş bölümü veya farklılaşma
45 Boratav, Çiğdem; "İlkel Toplumlarda Besin Elde Etme Faaliyetleri", Antropoloji Dergisi, Cilt 1,
Sayı 1, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara-1963, s.104
46 Güvenç, Bozkurt, İnsan ve Kültür, Remzi Kitapevi, İstanbul-1984, s.228
47 A.g.e., s.228