tc süleyman demirel üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü sosyoloji

farklılaştığı, dikey ve yatay hareketliliğin yaygın olduğu, çeşitli sosyal grupları
barındıran, sivil toplum örgütlerinin etkinliğinin gittikçe arttığı ... yönetsel kurumların
bulunduğu, yerel, bölgesel ya da uluslar arası ilişki ağlarına sahip heterojen bir
toplumdur.” 84
Özellikle kırdan kente doğru olan göçü içeren kentleşme; aynı mekan içinde
devamlı bir birlik durumunu, yani komşuluğu, kan bağı ve buna bağlı olarak ortak bir
köken, ilişki ve düşünce dünyasının getirdiği “biz” temelinde oluşan yaşam
biçiminden, bireylerin “ben” olarak toplumsal ilişkilerde yer aldığı yaşam biçimine
geçiş anlamına da gelmektedir. 85 Bireyler kentsel yaşamda kendilerini saran bağlardan
bağımsızlaşıp, daha fazla bireyselleşirler. Bunun bir sonucu bireyselleşme olurken,
diğer bir sonucu olarak ise yalnızlaşma ortaya çıkmaktadır. 86 Kentte özgürleşen ve
yalnızlaşan insanın dayanışması ve siyasete katılımı gönüllü kuruluşlar çerçevesinde
modern bir formda da gerçekleşebilir. Gönüllü kuruluş ya da sivil toplum örgütü
olarak anılan örgütlenmelerin en yaygın olanı derneklerdir. Kente göç olgusuyla
birlikte, bireyin içinde bulunduğu sosyal grubun ve giderek toplumun değer-norm
sistemini, davranış kalıplarını içselleştirdiği yeniden sosyalizasyon süreci adı verilen
durumla karşılaşması söz konudur. 87 Göç edenler yeni toplumun değer-norm sistemi
yanında düşünme, davranış biçimlerini ve hatta yaşama biçimini devralmaya
başlarlar. Bu süreci etkileyen bireyin ya da grubun geçmiş yaşam tecrübesi, kentte
kalış süresi, ilişkide bulunduğu sosyal çevre, iş, eğitim, yaş, kentin entegrasyona
yönelik başarılı kurumsal araçlara sahipliği vb. pek çok faktörün varlığı mevcuttur.
Bir diğer durum da, şehirlileşme sürecindeki insanların, davranış, düşünce ve yaşama
şekli açısından kır kökenli ve şehir kökenli insanlar arasında, her iki kategorinin
özelliklerini sergileyen davranışların bir arada bulunması olgusudur. 88
Chicago okulu temsilcilerinden L. Wirth’e göre kentleşme, hayat tarzında,
dünya görüşü ve şahsiyette meydana gelen değişiklikle ilgilidir. Bunları büyüklük ve
genişlik, yoğunluk ve heterojenlik gibi unsurlara bağlamaktadır. Böylece de fertler
arasındaki münasebetler geniş ölçüde değişmiştir. Birinci dereceden temasların yerini,
84
Bal, Hüseyin; Kent Sosyolojisi, Turhan Kitabevi, Ankara-1999, s.23
85
FREYER, Hans; Sosyolojiye Giriş, Çev: Nermin Abadan, A.Ü.S.B.F. Yay., No:71-53, Ankara-
1957, s.78
86
Ayata, Ayşe; “Geleneksel ve Modern Dayanışma”, Dünyada ve Türkiye’de Güncel Sosyolojik
Gelişmeler, Sosyoloji Derneği Yay., Ankara-1994, s.321
87
Bal, Hüseyin; A.g.e., s.35
88
Özkul, Metin; “Şehirleşme ve Sanayileşme Kavramları Açısından Göç Olgusu”, S.D.Ü. Fen-ed.
Fak. Sosyal Bilimler Dergisi, S.2, Isparta-1996, s.175