tc süleyman demirel üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü sosyoloji

koyulmasına müdahale yoluyla özgürlük alanını genişletme amacına yöneldi. Şehrin
yöneticileri ise tüccar, zanaatkar sınıfının üzerinde çok dikkatli ve titiz bir biçimde
kontrol gücünü elden bırakmamaya gayret gösterirlerdi. Aynı meslekten olan
kimselerin aralarında birleşerek birlikler vücuda getirme fikri orta çağlarda yalnız
zanaatkarlardan oluşmamakla beraber ( tüccarlar, gemiciler vb.) diğerleri zanaatkarlar
kadar kalabalık değillerdi ve pek sınırlı kümelenmeler halinde birleşmişlerdi. Örneğin
İngiliz şehirlerinde yalnız bir tane tüccarlar “ghild”’i (loncası) vardı. 59 Bu nedenle,
korporasyon denilince ortaçağda daha çok küçük sanayi erbabının meydana getirdiği
kuruluşlar akla gelir. Feodalizm devresi, Ortaçağ’ın tarım işleri alanında meslek
seçimi ve yürütülmesi konularında özgürlük tanımayan “serflik” rejiminin
uygulanmasına olanak vermiştir. Serf ırsi olarak bir derebeyinin toprağına bağlıdır ve
ona bazı vergiler, kesim, angarya gibi özel hizmetlerle borçlu olan toprak işçisi
konumundadır. Merkezi otoritenin bozulması, zayıflaması sonunda toplumların dış
saldırılara açık hale gelmesi korunma amacıyla köylülerin kuvvetli bir senyörün
himayesi altına girmelerine yol açmıştır. Köylüler bu korunma ve geçinme
karşılığında topraklarını senyörlere, aristokratlara bırakmıştır. Bazen de toprakları
zorla ele geçirilmiştir. Senyörlere bağlılık da miras yolu ile sürdürülmüştür. Feodalite
çeşitli faaliyetlerin yapıldığı adeta kapalı bir ekonomiyi andırır. Bu ekonomi dışında
gelişen kentlerde, tacirler senyörlere bağlanmamak ve kendi çıkarlarını koruyabilmek
için birleşmişler, hatta gerektiğinde kan dökmüşlerdir. 60 Böylece burjuvazi sınıfı
doğmaya başlamıştır.
Avrupa’da feodalizmin çöküşü Avrupa’yı bir ucundan diğer ucuna kadar
sarsan büyük, çatırdatıcı sosyal değişmelerle birlikte önemli sosyal problemler
yaratmıştı. İşsizlik, göç ve karmaşanın hakim olduğu bir dönem yaşanmıştı. 16.
Yüzyıl İngilteresi bir sosyal dezorganizasyon devrine sahne olmuştu. 61 Temel
problem insanları bağlayabilecek bir organizasyon prensibi nereden bulunacağına ve
insanların birbirlerine güven duyacakları grupları nasıl geliştirebileceklerine
yoğunlaşmıştı. Bunun üzerine takip eden iki yüzyıl yeni kurumlaşma şekillerinin,
insanları bağlayıcı tedbirlerin yüzyılları olarak birçok toplum anlaşması projesinin
yaratılmasına yol açtı.
59 Balmumcular, S. Bahattin; Korporasyon Sistemi, Sermet Matbaası, İstanbul-1959, s.7
60 Özgüven, Ali; İktisadi Düşünceler-Doktrinler ve Teoriler, Filiz Kitapevi, İstanbul-1984, s.29
61 Mardin, Şerif; İdeoloji, İletişim Yay., 2. Baskı, İstanbul-1996, s.129