tc süleyman demirel üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü sosyoloji

irbirine aykırı adetlerle birbirleriyle çarpışan uzuvları ahenkli olarak çalıştırmak
vasıtalarını bulmaktır.” 112
Durkheim’e göre ahlakın iki unsuru vardır: birinci unsuru disiplin ruhu, ikinci
unsuru da bir gruba bağlılıktır. Bunlardan disiplin ruhu vazife duygusunu, bir gruba
bağlılık ise iyilik arzusunu karşılar. Ahlakın bir diğer fonksiyonu da insanı, bireysel
çıkarların çerçevesini aşan amaçlara bağlamaktır. İnsanı kendinden üstün bir varlığa,
bir topluma bağlamak; bağlılık duygusu yaratmaktır. “Ahlak kaidelerinin
karakteristiği, cemiyete bağlılığın (solidarite sociale) temel şartlarını ifade etmeleridir.
Hukuk ve ahlak bizi hem birbirimize, hem de cemiyete bağlayan, fertler kütlesinden
bir ve bir cins topluluk meydana getiren bağların tümüdür. Bu bakımdan denilebilir
ki, bağlılık (solidarite) kaynağı olan her şey ahlaki bir şeydir." 113 Bu ahlakın
yaşayacağı bünye olarak ise meslek gruplarını ve kuruluşlarını düşündüğümüzde
meslek grupları ne kadar sağlam ve teşkilatlı olursa, meslek ahlakının da o kadar
geliştiği ve saygınlığa kavuştuğu bir yapıya ulaşılacağını öngörebiliriz.
Sanayi toplumunun gelişmesiyle eski siyasal yapı giderek gücünü yitiriyor ve
bölgesel ayrım önemini kaybediyordu. Diğer yandan birey-toplum bağlantısının
yeniden tanımlanması önemli bir problem alanını oluşturmaktaydı. İşte bunlara aranan
cevaplar yeni dayanışma örüntülerini ortaya koymayı zorlamıştır. Bu düşünceden yola
çıkan Durkheim’a göre, toplum geniş bir ulusal korporasyonlar sistemine
dönüşmeliydi. Önerilen korporatif modelde korporasyonlara zorunlu üyelik
uygulanacak, aynı mesleğe mensup olmaktan doğan bir dayanışma, “entelektüel ve
ahlaki bir türdeşlik” sağlanacaktı. 114 Önerilen yeni model bir anlamıyla lonca
sisteminin yeni gerekler dikkate alınarak çağdaş bir uyarlaması ve yeniden
yapılandırılmasıydı. Ama öncekiyle büyük mahiyet farkları taşımaktaydı.
Durkheim’ın düşüncesinde korporasyon siyasal örgütün temelini ya da belli başlı
temellerinden birini oluşturuyordu. Devletin siyasal birimi, temel çekirdeği
korporasyonlardı. Bir sanayi işletmesinde çalışan işçiler veya bir meslek kolunda
çalışan sendikalı emekçiler tarafından meydana getirilebilecek bir kuruluş olarak ele
almıştır. Toplumdaki çeşitli menfaat ilişkilerinin aynı yasama meclislerinde temsil
edilmesini öngören Durkheim, bireylerin mesleklerine göre korporasyonlar içinde
toplanmalarını savunmuş, meslek kuruluşları ve korporasyonların devlet yönetimine
112 Durkheim, Emile; A.g.e., s.5
113 Durkheim, Emile; A.g.e., s.32
114 Toprak, Zafer; “Türkiye’de Korporatizmin Doğuşu”, Toplum ve Bilim Dergisi, Kış 1980, s.42