tc süleyman demirel üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü sosyoloji
tc süleyman demirel üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü sosyoloji
tc süleyman demirel üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü sosyoloji
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ve mahalle düzeyinde başlayıp toplumsal bütüne ilişkin kararlara uzanan bir<br />
zincirleme karar mekanizmasının işletilmesi anlamını taşır.<br />
2. İdeolojilerde Kooperasyon<br />
19. Asırda fertlere ve cemiyete karşı sorumsuz bir şekilde gelişen kapitalizm,<br />
alt sınıflar ve orta sınıfların aleyhine bir gelişme göstermiştir. Batılı ülkelerde,<br />
özellikle de Sanayi inkılabının başladığı İngiliz cemiyetinde, her devirde kalabalık bir<br />
orta sınıfın mevcudiyetini görmekteyiz. Siyasi, <strong>sosyal</strong>, ekonomik buhranlar karşısında<br />
orta sınıflar yerine göre alt, yerine göre de üst sınıflarla işbirliği yaparak buhranların<br />
şiddetini azaltmak veya buhranları bertaraf etmek için önemli roller ifa etmişlerdir.<br />
Alt sınıfa mensup gruplarla kader birliği yaparak, hükümetlere ve kapitalist sınıfa<br />
karşı, kudretli baskı grupları meydana getirmişlerdir. 128 Bu tip işbirlikleri neticesinde<br />
ilk defa medeni hakların (serbest mukavele, işten ayrılma…) elde edilmesi mümkün<br />
olmuştur. Seçme, seçilme gibi siyasi hakların elde edilmesiyle de parlamentolarda söz<br />
sahibi olunmuştur.<br />
Benzeri gelişmeler ve elde edilen haklar neticesinde, cemiyetlere yeni bir şekil<br />
verilmesi fikri, her yerde kuvvetle hissedilmeye başlandı. Böylelikle kapitalizmin<br />
ıslahı fikirleri yanında <strong>sosyal</strong>ist ve kooperatist cemiyet fikirleri birer kurtuluş reçetesi<br />
ve hümanist bir cemiyetin tek biçimi olarak görülmeye başlandı.<br />
Modern işbölümü ve sanayi işletmelerinde kapasitelerin büyümesi, mesleki<br />
farklılıkları artırarak, bölünmeleri çoğaltarak, gerek çalışanlar arasındaki ve gerekse<br />
işverenle temasları asgariye indirmek suretiyle olumsuzluklar getirmişti. İşbölümünün<br />
gelişmesi ile eski usta tipinin yerini patron tipine bıraktığını, lonca düzenindeki,<br />
çalıştıranlar ve çalışan arasındaki manevi bağların ortadan kalktığını, aradaki <strong>sosyal</strong><br />
mesafenin çok fazla büyüdüğünü görmekteyiz.<br />
Aynı zamanda süratle değişen ve büyüyen ekonomik yapıda <strong>sosyal</strong><br />
problemlerin ölçeği ve yoğunluğu artmıştı. Bu problemlerle mücadele etmenin<br />
mümkün yolları hakkında bilgi düzeyi ve bununla birlikte, bu bilgiye sahip olanların,<br />
<strong>sosyal</strong> sorumluluk duygusunun arttığını görmekteyiz. Bunlar laissez-faire<br />
128<br />
Enis Öksüz; Gelişme Sosyolojisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Ünv. Sosyal Bil. Enst.,<br />
İstanbul-1971, s.50
Change language