tc süleyman demirel üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü sosyoloji

cemiyet hayatı içinde bir bakıma müeyyide gücünü yitirerek, zayıflayarak yeni tür
ilişkiler alanına yol açar. Birey, artık tutum ve davranışlarında kendi başınadır. 92
Şehirdeki katı rekabetçi ortamda, hem dayanışmayla güçlü bir rakip
olunmakta, hem de korunmak için duvarları olan, yabancının sokulmadığı bir sığınma
alanı yaratılmaktadır. hemşehrilik ilişkilerinin yaratılmasının ve korunmasının
temelinde, sıcaklık ve yüz yüze ilişkiler yatmaktadır. 93 Aslında bu bir yarı tekel kurma
durumudur; hem bir iç dayanışma yönü vardır, hem de bir sığınma alanı yaratma yönü
vardır. Şehir hayatı siyasi iktisadi rekabetlerin yoğun olduğu ve eşitsizliklerin olduğu
bir ortamdır. Kaynak dağıtımında pay almanın temel yollarından biri olan siyasette de
hemşehri gruplar önemlidir. Hemşehrilik, gelenekselliğin şehirde yeniden yaşatılması
temelinde örgütlenmedir. 94
Şehir ve şehirleşme kavramları açısından Türkiye’de yapılan araştırmalar,
şehirsel mekanların işbirliğine etkisi yanında, işbirliğinin ortaya konuluş tür ve
biçimlerini tanımamızda yardımcı olacak verilere sahiptir. Bunlardan, Ayata
tarafından Ankara’nın gecekondu semtlerinden İlker mahallesinde yapılan
araştırmada ev yapımında, bunu sağlamak için bir yardımlaşma ağının oluştuğunu
tespit etmiştir. Yakın akrabalardan başlayıp, uzak akraba ve hısımlara, sonra da
hemşehrilere genişleyen bir yardım çemberi söz konusudur. Deneklerin sadece %25’i
evini parayla tuttuğu işçilere yaptırmıştır. Bazen hemşehri olmayan komşular da
yardımcı olmaktadır. 95
Türkiye’de köyden şehire göç edenler üzerinde yapılan araştırmalar bu
grupların yalnızlaşmış, kökünden kopmuş bireylerden oluşmadıklarını göstermektedir.
Özellikle mevcut iş imkanlarını haber vermekte, hemşehrilerine zanaat ve iş
öğretmekte, işe almada, yetkili insanlarla ilişki kurup torpil bulmada hemşehri bağları
çok önemli olmaktadır. 96 Hemşehrilik sadece iş ve barınak bulma aracı değil, bir
kimlik kazanma mekanizmasıdır.
H.Canbay Tatar Malatya’da yaptığı araştırmada hızlı kentleşen, nüfusun çevre
il ve ilçelerden göç ettiği bir şehir olan Malatya’da, bu yüksek coğrafi hareketliliğin
kent normatif yapısının oluşumunu geciktirdiği tespitinde bulunmaktadır. Kentli
davranışın gerektirdiği vasıtalı mücadele, ferdileşme ve kent kurumları ile işbirliğinin
92 Bostancı, M. Naci; A.g.e., s.106
93 AYATA, A.Güneş; “Gecekondularda Kimlik Sorunu, Dayanışma Örüntüleri”, Toplum ve Bilim,
Güz 1990-Kış 1991, s.92-93
94 A.g.e., s.99
95 A.g.m., s.90-91
96 A.g.m., s.92