tc süleyman demirel üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü sosyoloji
tc süleyman demirel üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü sosyoloji
tc süleyman demirel üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü sosyoloji
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
özdeşliğidir. İşçiler kurdukları kooperatif işletmede hem ortak, hem de aynı<br />
işletmenin işçisi durumundadır. 132<br />
2.1.1. Robert Owen<br />
Kooperatifçi <strong>sosyal</strong>ist bir ekonomist olan R. Owen, toplumun küçük, kendi<br />
kendine yeter <strong>sosyal</strong>ist komüniteler (topluluk) kurmak suretiyle yeniden<br />
düzenlenebileceğini düşünmüştür. 133 Maddi şartları geliştirilirse insandaki aç<br />
gözlülük, haset gibi <strong>sosyal</strong> eğilimlere aykırı vasıfların yok edilebileceğine<br />
inanıyordu. Ona göre, kişinin bireysel mutluluğu, ancak çevresindeki herkesin<br />
mutluluğunu artırıp devam ettirmek için etkin bir şekilde çalıştığı oranda artan ve<br />
devam eden bir duygudur. 134 Sınıfsız, ferdi mülkiyetsiz, refah ve saadet içinde<br />
yaşayan bir kooperatif cemaat düşüncesi ve bunun bütün insanlığı kaplaması idealini<br />
taşımıştır. İmtiyazlı sınıfta yer alanların, toplumun genel mutluluğunu isteyenlerle<br />
işbirliğinde herkesin olduğu kadar kendilerinin de çıkarının bulunduğu<br />
düşüncesindedir. Çünkü Owen’a göre, ülkelerde ihtilaller yaşanmadan, varolan şeyler<br />
alt üst edilmeden başarılabilecek yegane çare bu karşılıklı işbirliğine girme<br />
durumudur. 135 Mevcut din, aile ve para müesseseleri bu idealin gerçekleşmesine<br />
engeldir. Kurulacak cemaatde, akli bir din egemen olacak ve adaletsizlik aracı olan<br />
para yerine çalışanlara emek bonoları verilecektir. 136 İlk kooperatifi, 1824’te “Londra<br />
Kooperatif Tasarruf Şirketi” adında Londra’da kuran Owen, sonrasında, daha pek çok<br />
şehirde, kooperatif şirketi kurdu. Bunlarla da yetinmeyip Amerika’ya giderek, hayal<br />
ettiği cemaat hayatını kurmak üzere kendi servetiyle satın aldığı otuz bin dönümlük<br />
arazide 900 kişilik bir topluluğu bir araya getirdi. Komün niteliği taşıyan<br />
organizasyonda atelyeler, evler, ortak mutfak ve yemek salonları, kitaplık ve mezbaha<br />
bulunmaktaydı. Owen’in “Eşitlik Topluluğu” dediği bu denemeler İngiltere’de ve<br />
ABD’nde başarısızlıkla sonuçlandı.<br />
2.1.2. William Thomson<br />
Owen’in izleyicilerinden William Thomson; işçinin eserinden daha çok<br />
faydalanabileceği işletme şekilleri düşünmüş ve kooperatifleri geliştirmiştir. İşçiye<br />
132<br />
Yalçıntaş Nevzat, Tuna Orhan; Sosyal Siyaset, Filiz Kitapevi, İstanbul-1997, s.227<br />
133<br />
A.g.e., s.179<br />
134<br />
Owen, Robert; Yeni Toplum Görüşü, Yapı Kredi Yay., Der. ve Çev.: Doğan Şahiner, İstanbul-<br />
1995, s.13<br />
135<br />
Fındıkoğlu, Z.Fahri; Türkiye'de Kooperatifçilik, s.21<br />
136<br />
Safa, Peyami; Sosyalizm, Ötüken Yay., İstanbul-1966, s.24
Change language