18.01.2013 Views

TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ Deniz Karakurt

TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ Deniz Karakurt

TÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ Deniz Karakurt

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

S a y f a | 160<br />

OĞUZ HAN: Türklerin Atası.<br />

Eşdeğer: 1. UĞUZ (UZ) HAN 2. OĞUR (OGUR, UGUR) HAN<br />

Türklerin atası olan kahraman. İlk Türk Devleti’nin kurucusu. Bütün yaşamı boyunca Gökkurt<br />

(Börteçine) kendisine kılavuzluk etmiştir. Yaşamı, daha doğumundan başlayarak olağanüstülü<br />

olaylarla doludur. Yüzünün rengi maviye çalar. Gözleri al (kızıl) renklidir. Ağzı ateş gibidir. Çok çabuk<br />

büyümüştür. Doğar doğmaz yemek yemiştir. Bir kez süt emip sonra çiğ et yemiştir. Gücü simgeleyen<br />

boynuzlu bir tacı vardır. Babası Kara Han’ı öldürür. Ormanda tek boynuzlu bir yaratıkla vuruşarak onu<br />

yenip öldürür. Gergedan olduğu söylenen bu canlı olasılıkla aslında bir şeytandır. Pek çok boya<br />

adlarını o verir (Uygur, Kanglı, Kıpçak, Kalaç, Karluk). İki eşinden toplam altı tane oğlu olmuş ve<br />

bunların çocuklarından da oğuz boyları meydana gelmiştir. Avlanırken, bir ortasında yer alan bir ada<br />

bulur. Bu adanın ortasındaki bir ağacın kovuğunda ışıklar saçan çok güzel bir kız oturmaktadır (Yarsub<br />

“Yer-Su” bu kızla sembolize edilir). Saçları akarsular gibi mavidir ve dişleri inci gibidir. Onunla evlenir<br />

ve üç oğlu olur. Aradan yıllar geçer, bir gün gökten güçlü mavi bir ışık düşer ve ortasında güzel bir kız<br />

bulur (Gök-Kalığ “Gök-Hava” da bu kızla sembolize edilmiştir). İnanılmaz güzellikte olan bu kızın<br />

başında kutup yıldızı gibi ateşten bir ışık demeti vardır. Bu kızla da evlenir ve üç çocuğu olur.<br />

Rüyasında gördüğü Gümüş Ok’u bulup getiren ilk üç oğluna bölerek paylaştırır. Aynı şekilde rüyasında<br />

gördüğü Altın Yay’ı da ikinci karısından olan çocuklarına paylaştırır. Ünlü tarihçi Rüstem Paşa’ya göre<br />

Kuran-ı Kerim’de adı geçen Zülkarneyn (Çiftboynuz) adlı kutlu kişi Oğuz Han’dır. Çünkü çiftboynuzlu<br />

tacı ile tanınmıştır. Lak (Ilak), Rak (Irak), Zak (Izak) gibi efsanevi ülkelerin kağanlarını yenerek buraları<br />

fetheder.<br />

OĞUZ BOYLARI<br />

BOZOKLAR UÇOKLAR BAŞOKLAR<br />

1 KAYI BAYUNDUR SORKI<br />

2 BAYAT BECENE LALA<br />

3 ALKALI ÇAVULDUR SAKLAB<br />

4 KARALI ÇEPNİ MURDAŞAY<br />

5 YAZIR SALGUR TURUMÇI<br />

6 YIPAR EYMÜR KARAÇIK<br />

7 DODURGA ALAYUNT KAZIĞURT<br />

8 DÖĞER ÜREĞİR KANGA<br />

9 AVŞAR İĞDİR KALAÇ<br />

10 KIZIK BÜĞDÜZ TEKEN<br />

11 BEKTİLİ YIVA KARLUK<br />

12 KARKIN KINIK KIPÇAK<br />

(Kaynak: Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />

� Oğuz: (Oğ/Og/Uğ/Ug). Mübarek, kutlu ayrıca yetenekli, bilgili demektir. Ruh anlamına da<br />

gelir. İyi huyluluk da belirtir.<br />

(Bakınız: ÜÇOKLAR, BOZOKLAR)<br />

OK: Kutlu Silah.<br />

Eşdeğer: UK, UH, OH<br />

Türklerde büyük önemi vardır. Boy topluluklarına ok anlamını içeren adlar verilir. Onok, Bozok, Üçok.<br />

Yine bu sözcükle bağlantılı Oğuz ve Oğur kelimeleri de benzer biçimde kullanılır. On Oğur, Beş Oğur,<br />

Şar Oğur, Dokuz Oğuz gibi… Oğur ve Öğür (Bölük) kelimeleri de yakından ilişkilidir. Okruk sözcüğü<br />

devlet anlamında kullanılır. Hungar (Macar) sözcüğünün Onoğur’dan geldiği düşünülmektedir. Soylu<br />

D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!