You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
-Ö-<br />
S a y f a | 167<br />
ÖDÜGET HAN: Akarsu Tanrısı.<br />
Akarsulardan sorumludur. Su kenarlarında yaşamakta ve gezmektedir. (Kaynak: Türk Söylence<br />
Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Ödüget: (Öt/Öd/Öz). Ses çıkarmak, geçmek anlamları vardır. Ötmek bu kökten gelir. Öz ise<br />
dere, çay demektir. Rica etmek, yalvarmak gibi anlamlara da gelir.<br />
ÖĞÜZ İYESİ: Akarsu Ruhu.<br />
Eşdeğer: ÖZ ISI<br />
Eşanlam: 1. AKARSU (AKAR, AHAR, AHIN), 2. DERE İYESİ, 3. CILGA İyeleri<br />
Akarsuyun koruyucu ruhu. Her akarsu için farklı bir İye vardır. Yaşlı kadın kılığındadır. Çaylarda,<br />
derelerde yaşar. Köprüden geçerken suya bakanlara kızar ve başını döndürür. O kişi de suya düşer ve<br />
bazen boğulur. Suların kirletilmesi onu çok üzer. Suya kirli şeyler dökenlerin başına belalar getirir. Su<br />
kenarlarında yaşar. Bazen kuraklık ve hastalık getirir. İlk defa su doldurmaya giden bir gelin kendisine<br />
saçı verir. Bozuk para atılabilir. Veya sudaki canlıları beslemesi için peynir, çökelek, ekmek dökülebilir.<br />
İnsanları ayaklarından tutup suya çeker. Bazen aslında çok sığ olan bir yerde insanlar onlarca kulaç<br />
derinliğe batarlar. Dağınık saçları vardır. Çay (Say) İyesi küçük akarsuların koruyucu ruhudur. (Kaynak:<br />
Türk Söylence Sözlüğü, <strong>Deniz</strong> <strong>Karakurt</strong>)<br />
� Öğüz: (Öğ) ve (Öz). Akarsu demektir. Bazı şive ve lehçelerde Öz olarak kullanılır. Öz sözü aynı<br />
zamanda bir varlığın temel unsuru demektir ki, su tüm canlı organizmalardaki temel<br />
unsurlardan belki de en önemlisidir. Moğolcada Üyer, Tunguzcada Üge/Üve akarsu anlamına<br />
gelir.<br />
(Bakınız: İYE)<br />
ÖKSÖKÖ: Çiftbaşlı Kartal.<br />
Türklerde önemli bir mitolojik öğedir. Bakır tırnaklıdır. Sağ kanadı ile Güneş’i, sol kanadı ile Ay’ı<br />
kaplar. Yaşam Ağacının tepesinde yaşar. Tanrı Ülgen’in sembolüdür. Gökten yıldırımlar indirir. Altın<br />
(renkli) kanatları vardır. Pençeleriyle Ay ve Güneş’i tutar. Göğün kapısını bekler. Gece ve gündüzü, ak<br />
ve karayı, aydınlık ve karanlığı (yaruk ve karuk), evrendeki çiftli zıtlığı simgeler. İki kartal Yer ve Göğün<br />
tam ortasında evrenin dönüşüne uyarak birbirlerinin etrafında dönmeye başlamışlar ve sonra da<br />
birbirleriyle kaynaşıp tek varlık olmuşlardır. Tanrı’nın güçlü bir bekçisidir. Çiftbaşlı kartal Selçuklu<br />
Devletinin bayrağında ve armalarında yer almıştır. Günümüzde Arnavutluk bayrağında da bu simge<br />
vardır. Ölümsüzlük suyunu içtiği söylenir. Farsça Simurg (Kuş) sözcüğünün Semrük olarak değişerek<br />
eşanlamlı kullanıldığı da görülür. Çift başlı kartal motifine; eskiçağlarda Sümerler ve Hititlilerde<br />
rastlanır. Sümerler’de Lagaş kentinin simgesi çift başlı kartaldır. Onlardan; Akadlara, Asurlulara,<br />
Sasanilere ve Bizanslara geçer. Aynı zamanda Hititlilerde, Büyük krallık döneminde Hattuşa,<br />
D e n i z K A R A K U R T <strong>TÜRK</strong> <strong>SÖYLENCE</strong> <strong>SÖZLÜĞÜ</strong>
Change language