Aby rozpocząć lekturę, kliknij na taki przycisk , który da ci pełny ...

Bój nieustający wzywał nas wszystkich do powrotu na pole czynu, a obok silniejszych i
ogólniejszych bodźców nagliła mię do tego pośrednio i bezpośrednio panna Wanda. Uważałem
atoli, że im więcej się zbliżał dzień rozstania, tym była smutniejszą i – kochany czytelniku,
niech to zostanie między nami – opryskliwszą, nieznośniejszą niż kiedykolwiek.
Kompletna łagodność panien zdarza się w romansach daleko częściej niż w rzeczywistości,
a zmartwienie nie zawsze robi je podobnymi do cichej brzozy płaczącej nad powalonym
pniem swojej siostry albo nad niestałością ptasząt pieszczących się z jej gałązkami.
Dla obojętnego widza zakochana panna, nad której widokręgiem miłosnym gromadzą się
chmury, może być tak nieznośną jak dziecko, któremu grożą, że nie dostanie podwieczorku.
Gdybym umiał tak doskonale anatomizować serce ludzkie jak pani Sand 37 , wytłumaczyłbym
może jak najfilozoficzniej, co się właściwie stało pannie Wandzie, ale naówczas opowiadanie
moje zajęłoby parę tomów i kosztowałoby nakładcę daleko więcej pieniędzy; ponieważ
zaś żądał ode mnie tylko kilkoćwiartkowego szkicu, ograniczę się na prostym przytoczeniu
faktów, bez psychologicznej analizy.
Panna Wanda rozkochała się w panu Henryku, pan Henryk znalazł, że Kalnów jest nieźle
zagospodarowany, i rozkochał się w pannie Wandzie, ale tak jakby od niechcenia albo przez
grzeczność. Im mniej okazywał swoje wzajemność, tym bardziej panna szalała; nareszcie
wystąpił raz z długą perorą o obowiązkach ku ojczyźnie, o trawiącym go męstwie bohaterskim,
i zakończył patetycznym frazesem, z którego wynikało, że się chce koniecznie dać zabić.
Myśleliśmy, że się dziewczyna rozchoruje z rozpaczy po tym kazaniu. Nie wiem, skąd mi
przyszło do głowy poprowadzić dalej rzecz zaczętą przez bohatera spod Żabnik i utwierdzać
go w tak szczytnych zamiarach.
– Wyście wszyscy powinni pójść – rzekła Wanda – i pan, co masz tak homeryczną szybkość
38 w nogach, i ty, panie Józefie; niewielka was będzie szkoda. Ale ci, co się na coś więcej
przydać mogą, niech teraz jeszcze zostaną w domu! – Mówiąc to zachodziła się od płaczu.
– Zapewne – odrzekłem – ja i pan Plantagenet powinniśmy już byli dawno opuścić Kalnów;
ale Józio, ze swoim krótkim wzrokiem, małym wzrostem i filigranowym zdrowiem, nie
powinien się ruszać z domu, bo będzie tylko ciężarem tam, gdzie chodzi głównie o siłę fizyczną.
– Dobrze, dobrze, niech zostanie, ale niech się potem nie przyznaje, że jest moim bratem!
– Ależ ja nie myślę zostać! – zawołał z miną człowieka, który się rzuca na oślep przez
Rubikon, paragrafu 66 c.k. kodeksu karnego 39 .
– Ani ja, ani pan Plantagenet, jak się spodziewam.
Lord Henry wyglądał zupełnie jak Kurcjusz 40 , kiedy miał runąć z koniem w otwartą paszczę
otchłani. Panna Wanda przynajmniej wyczytała na jego czole tę niezłomną determinację
wielkiego Rzymianina i zawołała słabnącym głosem:
– Kto ma takie zdolności i takie zaufanie współobywateli, powinien się oszczędzać dla ich
dobra!
Chór dziewięciu panien zabrzmiał potakiwaniem na te słowa i uchwalono jednogłośnie, że
lord Plantagenet popełni wielką zbrodnię, jeżeli narazi swoje drogie życie.
37 George Sand – pseudonim Aurory Dudevant (1804– 1876), słynnej pisarki francuskiej, która w swych
licznych powieściach głosiła zasady radykalne i walczyła o prawa kobiety, m. in. o prawo do niekrępowanej
konwenansami miłości. Jej sentymentalne utwory były w Polsce bardzo popularne.
38 homeryczna szybkość – bohaterowie Homera wyróżniali się wyolbrzymionymi cechami i mieli nawet
związane z tym przydomki, np. szybkonogi Achilles; tu określenie to użyte jest ironicznie.
39 Paragraf ten, mówiący o zdradzie stanu, stosowano w Galicji wobec ludzi idących do powstania; przejść
Rubikon – zwrot przysłowiowy: dokonać kroku, po którym nie ma odwrotu. Rzekę Rubikon, dzielącą Italię od
Galii, przekroczył Cezar zaczynając wojnę galijską.
40 Kurcjusz – legendarna postać Rzymianina, który w czasie trzęsienia ziemi rzucił się z rumakiem w otchłań,
co wedle zdania augurów uchronić miało Rzym od dalszych klęsk.
18