Aby rozpocząć lekturę, kliknij na taki przycisk , który da ci pełny ...

z wszystkimi Galilejczykami!” zwróciły baczność stróża spokoju publicznego na siebie. Może
mu przyszło na myśl, że to jakiś Ausländer 128 siedzi na wózku, bo tutejsi mieszkańcy nie mają
zwyczaju przeklinać swą ojczyznę, gdy są w podróży, zwłaszcza gdy droga dobra i rogatka
jeszcze daleko. Zbliżył się tedy do wózka i zapytał p. Artura o paszport.
– Plâit-il? 129 – odparł p. Kukielski.
– Pass, Reisepass, paszport – powtórzył żandarm.
Pan Artur wydobył z kieszeni ów dokument, na którym stało, że w imieniu Jego Mości
cesarza Francuzów nakazuje się władzom krajowym, a uprasza się zagraniczne, by nie stawiały
przynajmniej żadnych przeszkód w podróży, jeżeli już nie chcą dopomóc, panu Henrykowi
de la Roche-Chouart, wicehrabiemu, baronowi itd., podróżującemu dla przyjemności
przez Niemcy, Austrię itd. na Wschód. Ale żandarm nie rozumiał, niestety, tego wezwania, a
natomiast, na mocy swego węchu urzędowego, uznał to za rzecz nie dość zwykłą, by wicehrabia
i baron de la Roche-Chouart, przybywający prosto z Paryża, klął gościnną ziemię galilejską
bez żadnego widomego powodu, i to tak czysto po polsku. Usiłował tedy porozumieć
się się z p. Arturem, ale ten nie uważał za stosowne zwierzyć mu się, iż w gruncie rzeczy nie
jest wicehrabią francuskim. Żandarm wsiadł tedy do niego na wózek i wezwał woźnicę, by
jechał dalej.
W kwadrans później efekta majora Jana Wary, jako to: wspomniane powyżej fotografie,
kaftanik flanelowy itd., itd., jako też wszystkie znajdujące się przy nim papiery i dokumenta
deponowane już były wraz z końmi i wózkiem p. Asakasowicza w c.k. urzędzie powiatowym
w Błotniczanach, a p. Artur Kukielski, mimo wszelkiej opozycji, wraz z woźnicą p. Asakasowicza
zakwaterowany został w przybytku z powierzchowności swej nader podobnym do
spiżarni, ale pełniącym w Błotniczanach obowiązki cytadeli warszawskiej 130 .
Za panem Kajetanem Asakasowiczem wysłano kancelistę powiatowego, żandarmów i
całą ćmę pospolitego ruszenia ludności błotniczańskiej i zrobiono w lesie obławę – ale bezskuteczną.
Przestraszył się nieborak tak mocno, by go nie schwytano w towarzystwie tajnego
wysłannika cesarza Napoleona do Rządu Narodowego, że biegł i skakał jak łania przez krzaki,
pnie, rowy i jary, przez zasiane lub zaorane pola, łąki, strumyki i trzęsawiska, bez wytchnienia
i odpoczynku. Powiadają, że znaleziono go prawie nieżywego dopiero w dwa dni
później, o pięć mil od miejsca, z którego ruszył, że go wzięto za nie dobitego przez powstańców
szpiega i oddano władzom austriackim, że te wzięły go znowu za żandarma wieszającego
i dopiero po dwuletnim śledztwie puściły na wolność. P. Asakasowicz jest teraz wicemarszałkiem
powiatowym i prezyduje często w różnych towarzystwach i zgromadzeniach publicznych,
a to zawsze na wniosek sąsiada swego, p. Onderkiewicza, który, podnosząc jego wysokie
cnoty patriotyczne, wyraża się o nim: „Moi panowie, oto jest mąż, który połowę prawie
swego zacnego żywota przepędził w więzieniu, który cierpiał dla ojczyzny, i ilekroć furty
więzienne otwierały się dla braci naszych, on pierwszy wchodził, a ostatni wychodził”. Powszechne
oklaski towarzyszą zwykle tej mowie i p. Kajetan wybierany bywa jednogłośnie
przewodniczącym.
Winienem dodać, że powód do długiego śledztwa i do podejrzeń c.k. sądów przeciw p.
Asakasowiczowi dało to, iż przez półtora roku nie chciał wyjawić sądowi, jak się rzeczywiście
nazywa, a to z obawy, by nie docieczono, iż kiedyś, wracając ze Lwowa do domu, wiózł
ze sobą francuskiego ajenta dyplomatycznego, za co, jak sądził, czekała go niewątpliwie szubienica.
128
Ausländer (niem.) – cudzoziemiec.
129
Plâit-il (fr.) – Słucham.
130
W cytadeli warszawskiej, której budowę skończono w r. 1834, trzymano więźniów politycznych, a w
okresie powstania – zatrzymanych powstańców.
46