Krok defiladowy na gruntach podmokłych - Gandalf
Krok defiladowy na gruntach podmokłych - Gandalf
Krok defiladowy na gruntach podmokłych - Gandalf
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
44<br />
ANTONI KROH STARORZECZA<br />
Herbert w wierszu o pot´dze smaku jasno to wyło˝ył. Krà˝ył kawał,<br />
˝e <strong>na</strong> ˝yczenie towarzyszy radzieckich PZPR zmieniła statut; dotychczas<br />
<strong>na</strong>jwy˝szà karà było wyrzucenie z partii, od dziÊ wyrzucenie<br />
z grobu.<br />
Mo˝e by tak pójÊç dalej i zlustrowaç całà Alej´ Zasłu˝onych,<br />
od generała Karola Âwierczewskiego do dyrygenta Waleria<strong>na</strong> Bierdiajewa,<br />
od Andrzeja Struga do Władysława Gomułki? Ten godzien,<br />
tamten niegodzien. Co robiç z odrzuconymi – porozstawiaç po kàtach,<br />
wytyczyç Alej´ Byłych Zasłu˝onych, w ogóle zlikwidowaç?<br />
(Aleja Byłych Zasłu˝onych to nie mój głupi dowcip; widziałem taki<br />
<strong>na</strong>pis <strong>na</strong> cmentarzu w Legnicy).<br />
A gdy ju˝ uda si´ to przeprowadziç w Warszawie, pozostanà inne<br />
miasta. Przed kilkoma laty oglàdałem cmentarz mauzoleum.<br />
Centralnie pomnik ze stosownym <strong>na</strong>pisem, po lewej i prawej obeliski<br />
upami´tniajàce ofiary wojny, a poÊród nich, tu˝ koło pomnika,<br />
w trawie, omszała płyta. Metalowe litery oderwano, lecz pozostał<br />
Êlad, słabo czytelny: BOHATEROM W WALCE O SOCJALIZM.<br />
KtoÊ pochlapał ten kamieƒ czerwonym lakierem.<br />
OczywiÊcie, ˝e nie walczyli o socjalizm, <strong>na</strong>jprawdopodobniej nie<br />
z<strong>na</strong>li tego słowa w peerelowskim z<strong>na</strong>czeniu, w pierwszych latach po<br />
wojnie mówiło si´ d e m o k r a c j a. DziÊ s o c j a l i z m kojarzy si´ powszechnie<br />
z komunizmem, <strong>na</strong>wet ze stalinizmem. Dawny, ongiÊ<br />
oczywisty, jednoz<strong>na</strong>czny sens został wymazany ze ÊwiadomoÊci, je-<br />
Êli nie liczyç paru hobbystów.<br />
Ukazała si´ właÊnie ksià˝ka Adama Uziembły NiepodległoÊç socjalisty*,<br />
próba przywrócenia fundamentalnej wiedzy o tradycji polskiego<br />
ruchu socjalistycznego, który przed pierwszà wojnà Êwiatowà<br />
wniósł ide´ niepodległoÊciowà. Ten ruch poszedł w niepami´ç. Zarówno<br />
PRL-owska propaganda, jak póêniejsze Êrodowiska prawicowe<br />
nie były zainteresowane, by t´ pami´ç przywróciç. Nie ma si´ co<br />
łudziç, ˝e jed<strong>na</strong> ksià˝ka załatwi problem, ale niech˝e przy<strong>na</strong>jmniej<br />
*** A. Uziembło, NiepodległoÊç socjalisty, z komentarzami Anieli Uziembło, OÊrodek KAR-<br />
TA, Dom Spotkaƒ z Historià, Warszawa 2008.
Change language