F:\Botime Design Elvira\Librat - Arct

50
SHËNDETI MENDOR DHE TË DREJTAT E NJERIUT
shumta e te gjata ne lidhje me ceshtjen e te drejtave dhe lirive themelore te njeriut. Diskutimet
i referohen si teresise te se drejtave qe do e perfshiheshin ashtu edhe koncepteve baze qe
lidheshin me te drejtat dhe lirite themelore si dhe mekanizmat qe do tu garantonin sa me
shume ato. 1 Te gjitha keto diskutime u finalizuan me krijimin e nje grupi te drejtash te cilat
ishin reflektimi i zhvillimeve pozitive qe koncepti i konstitucionalizmit ka patur duke perfshire
te gjitha kategorite e te drejtave dhe lirive themelore si ato civile e politike, edhe ato
sociale, ekonomike e kulturore.
Te drejtat dhe lirite themelore te njeriut u sanksionuan ne fokus te vecante ne ligjin themeltare
te vendit pra ne Kushtetuten e Republikes se Shqiperise. Ne te u sanksionuan garanci
materiale ( thelbesore ) e procedurale si dhe te brendeshme dhe nderkombetare. Kushtetuta
me ane te parimeve themelore qe ajo sanksionon ka krijuar shtratin e nevojshem per te
garantuar keto te drejta. Nder parimet me te rendesishme te cilat jane te domosdoshme
per te garantuar keto te drejta jane: 2
- demokracia e drejtperdrejte apo e perfaqsuar e cila arrihet permes nje procesi votimi i
cili ligjerisht garantohet
- parimi i ndarjes se pushteteve ( gjyqesor, legjistlativ, ekzekutiv) i cili ka nje rendesi te
vecante per mbare funksionimin e te gjithe sistemeve te nje vendi
- parimi kontrollit dhe i balancimit te tyre
- parimi i barazise perpara ligjit ( te gjithe jane te barabarte perpara ligjit pa dallim feje,
race, etnie, arsimi etj..)
- parimi i decentralizimit etj..
Nepermjet parimeve te siperpermendura dhe renditjes te se drejtave e lirive themelore
kushtetuta ka krijuar disa garanci per zbatimin dhe respektimin e tyre. Keshtu, parashikohet
se te drejtat dhe lirite themelore te njeriut jane te pandashme, te patjetersueshme e te
padhunueshme dhe qendrojne ne themel te te gjithe rendit juridik, dhe qe nuk do te kete
kufizime apo cenime pervec rasteve:
- te parashikuara ne ligj ( rezerva ligjore )
- per interesa te publikut ose te te drejtave te tjera themelore ( balancimi i te drejtave)
- pa e prekur thelbin e se drejtes
- ne respektimin e kufizimeve te Konventes Europiane te SE Drejtave te njeriut ( KENJD
garancia nderkombetare )
Pervec perjashtimeve te sipercituara kushtetuata ka parashikuar me detaj ne pjesen e
gjashtembedhjete te saj ( neni 170 ) ku citohet se: 3
1. masat e jashtezakonshme mund te vendosen pershkak te gjendjes se luftes, gjendejes se
jashtezakonshme ose gjendjes se fatkeqsise natyrore dhe zgjatin per aq kohe sa vazhdon
kjo gjendje.
1
Diskutimet mbi kete ceshteje kane zene nje vend te ne diskutimet e ketij komisioni dhe madje
here pas here ky komision i eshte rikthyer ceshtjes se te drejtave te njeriut. Keshtu ne botimin
e ketyre diskutimeve shihet se epr dy muaj rresht komisioni ehste marre me kete ceshtje
posacerisht. Per me gjere shih OSBE, Debati Kushtetues, Diskutimete zhvilluara ne mbledhjet e
komisionit paralamentare per hartimin e projekt kushtetutes, mars-shtator 1998,Shtepia botuese
P.S.H, Tirane, 2006, kryesisht vellimi 1 fq 3-228dhe Vellimi 2, fq 1-101.
2
Luan Omari, Aurela Anastasi, E drejta Kushtetuese, Shtepia botuese ABCFQ 74, 87, 105-122.
3
Kushtetuta e Shqiperise me interpretime te Gjykates Kushtetuese, neni170, shtepia botuese
Alb Juris, Tirane 2008.