Rural Walks in Flintshire (pdf) - Flintshire County Council

Caergwrlea’r HobLlwybr byr 'a'– cymryd y llwybr ar y Ch sy'nunion ar ôl y rheilffordd.Croesi'r ffordd a cherdded i fyny'r dreif gyferbyn.Wrth y fynedfa i Fferm Rhyddyn, (y tyˆ gwyn) troii'r Dd ac i fyny'r grisiau a dros y gamfa, cerddedi'r Ch ar hyd y ffens. Wrth gornel y ffens, dilyn yrarwydd llwybr troed ymlaen, cerdded i fyny at ygamfa yn y ffens.2. Croesi'r gamfa a throi i'r Ch ar hyd y llwybr,(mae'r clawdd yn rhan o Glawdd Wat). Troi i'rCh ac yna i'r Dd drwy'r giât. Dros y gamfa acymlaen ar y llwybr wrth iddo wyro i'r Dd ganymuno â'r ffordd. Troi i'r Ch ar hyd y ffordd acyna i'r Ch i lawr lôn fach yn union wedyn.Ymlaen ar hyd ffordd o dai i Eglwys yr Hob. Troii'r Ch o flaen yr eglwys ac i'r ffordd fawr.Croesi'r ffordd, troi i'r Ch ac i'r Dd ar unwaith ilawr Lôn y Sarn. Ymlaen i bont y rheilffordd.Bydd llwybr byr 'A' yn ymuno o'r Ch yn unioncyn y rheilffordd.3. Cyn cyrraedd y bont dros yr afon, croesi'rgamfa ar y LlDd a dilyn y llwybr ar hyd glannau'rafon. Ymlaen drwy'r caeau gan gadw'r afon areich LlCh a chroesi 3 camfa. Pan fydd y llwybryn gwyro i'r Dd, dringwch tua'r ffordd. Croesi'rgamfa a throi i'r Ch i groesi hen bont dros afon.Troi i'r Ch a dilyn glan yr afon gyferbyn, gangerdded gyda'r afon ar eich LlCh.4. Pan fydd tro yn y ffordd, cerdded ar lan yrafon i'r gamfa. Croesi'r gamfa a cherdded yngroesgornel i'r Dd dros y cae a thros y gamfa yn ygornel uchaf ar y LlDd. Croesi'r cae i'r gamfaamlwg. Dros y gamfa ac ymlaen i'r gamfa wrth ytai. I'r llwybr cul rhwng y tai ac ymlaen i'r lôn adros y groesffordd. Troi i'r Dd cyn cyrraedd DerbyArms a dilyn yr un llwybr yn ôl i'r maes parcio.Ymestyn y daith i Gastell CaergwrleO'r maes parcio, troi i'r Dd a heibio Tafarn yrHen Gastell gan groesi'r ffordd sydd gyferbyn âchofeb y rhyfeloedd. Dilyn y llwybr i fyny ar ochrchwith y gofeb. Dringo'r grisiau a gwyro i'r Dd arhyd y llwybr ac i fyny ychwaneg o risiau. Dilyn yllwybr amlwg i adfeilion y castell ar ben y bryn.The narrow packhorse bridge was built to allowpackhorse trains travelling between Corwenand Chester to cross the river when it was infull spate. The walls were low to allow forthe horses' bulging packs and the two v-shapedbays gave pedestrians space to wait if theymet packhorses whilst crossing the bridge.Adeiladwyd y bont ceffylau pwn gul er mwyni'r ceffylau oedd yn teithio rhwng Corwen aChaer groesi'r afon pan roedd hi’n llifeirio.I wneud lle i feichiau llydan y ceffylau, roeddwaliau'r bont yn isel. Roedd dau le lletachar y bont i gerddwyr aros ynddynt petaentyn cyfarfod y ceffylau pwn pan oeddyntyn croesi.The area to the right of the Derby Armswas the site of Caergwrle Breweryfounded in1861. Thelocal spawaters werehighly valuedfor brewingbeer.Caergwrle Castle dates from the turbulent reignof Edward I when this area was frontier countrybetween the warring Welsh Princes and the Englishlords. It was of strategic importance as its hilltoplocation enabled its defenders to monitormovements between the Cheshire plain and theWelsh mountains.It was probably built by Dafydd ap Grufydd whohad been given land by Edward in reward forfighting with the English against his brother PrinceLlewelyn. Five years later Dafydd rebelled againstEdward and rejoined his brother but was capturedand beheaded for his treachery. When the Englisharrived at the castle they found the retreatingWelsh had partly demolished it. Edward rebuilt thecastle but a fire caused damage in 1283 and it fellinto disrepair.Wat's Dyke – This once massive earth bank andditch was probably constructed by the Saxons in the8th century to mark their boundary with Wales.Castell Caergwrle Dyma gastell o gyfnod IorwerthI, Brenin Lloegr, pan welwyd nifer o frwydrau yn yrardal rhwng tywysogion Cymru ac Arglwyddi Lloegr.Roedd safle'r castell yn bwysig am ei fod ar ben brynac yn lle da i'r amddiffynwyr weld y symudiadau oeddyn digwyddo wastatir Caer i fynyddoedd Cymru.Mae'n debyg mai Dafydd ap Gruffydd a adeiladodd ycastell ar ôl derbyn tir gan y Brenin Iorwerth I amfrwydro o blaid y Saeson yn erbyn ei frawd ei hun, yTywysog Llywelyn. Ond ymhen pum mlynedd fewrthryfelodd Dafydd yn erbyn y Brenin Iorwerth ganymuno â'i frawd unwaith eto.Cafodd ei ddal a'iddienyddio am frad. Pan gyrhaeddodd y Saeson ycastell, gwelsant fod y Cymry, cyn encilio, wedidymchwel rhannau ohono. Ail-adeiladodd Iorwerth ycastell, ond cafodd ei ddifrodi gan dân yn 1283 ac fe'igadawyd yn adfail.Clawdd Wat – Y dyb yw mai'r Sacsoniaid a gododdy clawdd a'r ffos enfawr yma i nodi'r ffin gyda Chymru.Caergwrle CastleCastell CaergwrleSafle bragdyCaergwrle, asefydlwyd yn1861, oeddyr ardal syddar y dde i'rDerby Arms.Ystyriwyd dŵry ffynnon leolyn dda iawn ifragu cwrw.www.borderlands.co.ukY celfyddydau ac adloniant yn Sir y Fflint49