metody, formy i programy kształcenia - E-mentor

metody, formy i programy kształceniadotyka. Obserwacje i wnioski poczynione podczas analizyi oceny prac konkursowych nadesłanych w ramachczwartej jego edycji skłoniły autora do podzielenia sięz czytelnikami kilkoma przemyśleniami i uwagami,mającymi na celu wskazanie najczęściej występujących,najistotniejszych i wymagających najpilniejszychdziałań naprawczych niedostatków w zakresie wiedzyi umiejętności statystycznych. Działania takie dałybynadzieję na uniknięcie wykształcenia się złych nawyków,które negatywnie skutkują w dalszym rozwojuintelektualnym i poznawczym młodego pokolenia.Konkurs Statystyka mnie dotykajako zwierciadło problemówIdea konkursu narodziła się w ramach przygotowańdo obchodów 90-lecia GUS w 2008 roku, a jegopowodzenie i efekty zachęciły organizatorów dokontynuacji inicjatywy w kolejnych latach. Konkursorganizują wspólnie Urząd Statystyczny w Poznaniuoraz poznański oddział Polskiego Towarzystwa Statystycznego,natomiast patronuje mu WielkopolskiKurator Oświaty, a ostatnio także Dziekan WydziałuInformatyki i Gospodarki Elektronicznej UniwersytetuEkonomicznego w Poznaniu. Przedsięwzięcie adresowanejest do szkół ponadgimnazjalnych (liceówogólnokształcących, liceów profilowanych, techników)działających na terenie województwa wielkopolskiego.Jego cele to upowszechnianie wiedzy o polskichsłużbach statystyki publicznej oraz innych instytucjachi organizacjach statystycznych, popularyzacjazasobów informacyjnych statystyki publicznej jakoźródła wiedzy o procesach społeczno-gospodarczychw aspekcie regionalnym i lokalnym, zachęcanie dostosowania metod statystycznych w opisie, analiziei prognozowaniu zjawisk społeczno-gospodarczych,a także edukacja w zakresie interpretacji danych statystycznychopisujących te zjawiska. W konkursie biorąudział zespoły uczniów (liczące do 3 osób) pracującepod kierunkiem doświadczonych nauczycieli.Zestaw zadań do wykonania podzielony jest nadwie części. Część pierwsza zawiera trzy zadania(z których uczestnicy wybierają jedno), polegające naprzygotowaniu samodzielnej pracy statystycznej naokreślony temat. Początkowo było to przeprowadzanieanaliz i interpretacji wskazanych danych, obecniew oparciu o zaproponowane przez organizatorówformularze uczniowie realizują w swoim otoczeniuankietowe badania statystyczne wybranych zagadnieńspołecznych, a następnie analizują i prezentująich wyniki. W zakończonej niedawno czwartej edycjikonkursu badania te dotyczyły zachowań proekologicznychgospodarstw domowych, aktywności kulturalneji rekreacyjnej młodzieży oraz wykorzystaniainternetu do zakupu towarów i usług. Część drugazawiera pytania testowe dotyczące historii statystykioraz jej obecnego stanu w Polsce i na świecie 4 .Lektura prac zgłoszonych do czwartej edycjikonkursu pozwala stwierdzić z satysfakcją, że wieluuczniów włożyło bardzo dużo wysiłku oraz inwencjiw przeprowadzenie badań ankietowych, w niektórychprzypadkach wykraczając nawet poza zakres objętyproponowanym przez organizatorów konkursu formularzem.Tym niemniej znalazły się i takie prace, którez punktu widzenia zasad i celów przedsięwzięcia okazałysię nieporozumieniem, zawierały bowiem tylkotablice (względnie 1–2 wykresy), bez jakichkolwiekinformacji opisowych czy analizy danych. I to jużjest poważny problem, świadczący o nierozumieniuistoty i zasad analizy statystycznej. Ale najczęściejpojawiające się błędy dotyczyły samego warsztatui wnioskowania. Poniżej wymieniono najważniejszez nich, których eliminacji należałoby poświęcić najwięcejuwagi.Po pierwsze, niedopuszczalne z punktu widzeniaetyki statystyka jest zamieszczanie wynikówposzczególnych, pojedynczych ankiet (które w statystycenazywa się danymi indywidualnymi). Danetakie powinny być objęte szczególną ochroną, a pozakończeniu badania i dokonaniu analizy jego wyników– zniszczone. Tymczasem wielu uczestnikówkonkursu opracowywało tutaj stosowne zestawienia,obejmujące odpowiedzi udzielone przez poszczególnychrespondentów, a w jednym przypadku załączononawet skany wszystkich wypełnionych formularzy! 5W zasadzie należałoby unikać również umieszczaniainformacji o odpowiedziach, których udzieliło mniejniż 3 respondentów. Jedna z fundamentalnych zasadtajemnicy statystycznej głosi bowiem, że należyprezentować dane w taki sposób, aby uniemożliwićidentyfikację informacji indywidualnych, co oznacza,iż nie można publikować danych dla kategorii, doktórej należą mniej niż trzy jednostki (np. niedopuszczalnejest publikowanie informacji o liczbiejednoosobowych gospodarstw domowych w danejmiejscowości posiadających szerokopasmowy dostępdo internetu, jeśli liczba ta wynosi 2) lub udział danejwielkości dla jednej z nich w odpowiedniej wielkościogółem jest większy niż ¾ (np. jeśli przychody danejfirmy ze sprzedaży wynosiły 80 proc. ogólnej sumyprzychodów firm tej samej branży w danej gminie).Kolejna kwestia to niewłaściwy lub nieprecyzyjnysposób formułowania wniosków. Chodzi tutaj przedewszystkim o wymienienie wszystkich znanychautorom metod statystycznych zamiast jedynie tychstosowanych w analizie wyników. Często też wnioski4Więcej informacji o konkursie można znaleźć na jego oficjalnej stronie na portalu statystyki publicznej pod adresem:http://www.stat.gov.pl/poznan/69_446_PLK_HTML.htm, [27.03.2012].5Trudno się w tej sytuacji dziwić, że pisząc podczas studiów wyższych prace dyplomowe oparte na wynikach przeprowadzonychprzez siebie ankiet, studenci zadają promotorom pytania, czy dołączyć wypełnione przez respondentów ankiety do takiejpracy.10 e-mentor nr 2 (44)