Jan Wowczak (1884-1935) - pierwszy - Nestor - Czasopismo ...
Jan Wowczak (1884-1935) - pierwszy - Nestor - Czasopismo ...
Jan Wowczak (1884-1935) - pierwszy - Nestor - Czasopismo ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Historia Krasnystaw i Sobieski<br />
Zbigniew Atras<br />
Krasnostawska<br />
wyprawa <strong>Jan</strong>a<br />
Sobieskiego na czambu³y tatarskie<br />
By³a jedn¹ z najbardziej imponuj¹cych<br />
operacji wojskowych w historii orê¿a polskiego.<br />
Pomys³ jej przeprowadzenia powsta³ w czasie<br />
pobytu hetmana <strong>Jan</strong>a Sobieskiego w Krasnymstawie,<br />
po dok³adnym rozpoznaniu dzia³añ<br />
przeciwnika. Z Krasnegostawu te¿ wyruszy³y<br />
nieliczne si³y polskie przeciw czambu³om tatarskim,<br />
staczaj¹c niemal ka¿dego dnia wiêksze lub<br />
mniejsze bitwy i potyczki. Prowadzone dzia³ania<br />
stanowi³y ca³oœæ, której nie mo¿na dzieliæ na<br />
poszczególne bitwy jako osobne elementy, gdy¿<br />
wynika³y one jedne z drugich i stanowi³y ci¹g<br />
nastêpuj¹cych po sobie i zale¿nych od siebie<br />
zdarzeñ. Do Krasnegostawu powróci³y te¿ polskie<br />
chor¹gwie z hetmanem Sobieskim na czele.<br />
Hetman <strong>Jan</strong> III Sobieski<br />
Zwyciêstwo to da³o <strong>Jan</strong>owi Sobieskiemu s³awê i dowództwo,<br />
a dwa lata póŸniej - koronê polsk¹.<br />
Zacznijmy jednak tê opowieœæ od krótkiego<br />
wprowadzenia. Kawaleriê, a zw³aszcza jej lekkie<br />
formacje cechowa³a g³ównie ruchliwoœæ, czyli<br />
zdolnoœæ wykonywania szybkich i d³ugich<br />
przemarszów, przy zachowaniu pe³nych zdolnoœci<br />
bojowych. W³aœnie ruchliwoœæ i szybkoœæ<br />
charakteryzowa³y zagon, czyli daleki i b³yskawiczny<br />
rajd samodzielnej grupy kawalerii. Celem zagonu<br />
by³o niszczenie rozproszonych si³ wroga lub<br />
rozbijanie koncentruj¹cych siê obcych wojsk przez<br />
wykorzystanie ca³kowitego zaskoczenia prze-<br />
ciwnika, niespodziewaj¹cego siê ataku w danym<br />
miejscu. Taka forma walki podnosi³a morale w³asnej<br />
spo³ecznoœci na terenach zajêtych przez wroga lub<br />
terroryzowa³a ludnoœæ cywiln¹, gdy dzia³ania<br />
prowadzone by³y na terytorium obcym. Szybkoœæ<br />
dzia³ania i odleg³oœæ marszów mia³a tu znaczenie<br />
Polaki husarz<br />
decyduj¹ce. Zagony prowadzono komunikiem,<br />
czyli przemieszczano siê tylko na koniach, bez<br />
wozów i taborów spowalniaj¹cych marsz.<br />
Przemarsze komunikiem odbywa³y siê przy<br />
wykorzystaniu dwu, a nawet wiêkszej iloœci koni,<br />
tzn. ¿e ka¿dy jeŸdziec prowadzi³ dodatkowego<br />
konia, na którego okresowo siê przesiada³.<br />
Pozwala³o to oszczêdzaæ si³y koni, oraz<br />
umo¿liwia³o zabranie dodatkowego ekwipunku.<br />
Przemieszczaj¹ca siê w ten sposób kawaleria<br />
mog³a pokonywaæ nawet do 100 kilometrów<br />
dziennie i utrzymaæ takie tempo marszu przez kilka<br />
dni. Opisana forma walki stosowana by³a od<br />
wieków przez stepowe ludy azjatyckie, a do<br />
Polski przynieœli j¹ Mongo³owie i Tatarzy. Jak<br />
mówi przys³owie: uczeñ przerós³ mistrza. Polska<br />
kawaleria nie tylko szybko przyswoi³a sobie tê<br />
formê walki, ale znacznie j¹ rozwinê³a i udoskonali³a,<br />
co umo¿liwi³o osi¹gniêcie przez ni¹ wielu<br />
spektakularnych zwyciêstw i powstanie opinii o jej<br />
niezwyciê¿onoœci. Najbardziej znanymi polskimi<br />
zagoñczykami byli lisowczycy walcz¹cy w czasie<br />
wojen z Moskw¹. Przemierzali oni wówczas ca³¹<br />
Rosjê od lodów pó³nocy po granice z Persj¹ na<br />
po³udniu i rozleg³e obszary za Uralem na<br />
wschodzie. W 1580 roku prowadzeni przez<br />
Krzysztofa Radziwi³³a w 2 500 ludzi pobili 10 000<br />
wojska kozackie w bitwie pod Toporem. Lisowczycy<br />
walczyli tak¿e w Europie Zachodniej w czasie wojny<br />
30-letniej, bêd¹c na s³u¿bie cesarza, a na sam¹<br />
pog³oskê o mo¿liwoœci ich przemarszu „…bito na<br />
gwa³t w dzwony, zamykano bramy, a wojska<br />
udzielnych i sprzymierzonych nawet z cesarzem<br />
ksi¹¿¹t towarzyszy³y im w pochodzie, by<br />
3
Change language