Jan Wowczak (1884-1935) - pierwszy - Nestor - Czasopismo ...
Jan Wowczak (1884-1935) - pierwszy - Nestor - Czasopismo ...
Jan Wowczak (1884-1935) - pierwszy - Nestor - Czasopismo ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Twórcy Poezja<br />
Mariusz Kargul<br />
Pasaj¹c krowy i patrz¹c w zêby Pegaza<br />
WyobraŸmy sobie tak¹ sytuacjê - po³owa lat<br />
20. ubieg³ego wieku, ma³e, senne miasteczko nad<br />
Wieprzem, które przypomina sobie o w³asnym<br />
istnieniu, w chwilach, kiedy napisze o nim jakiœ<br />
podró¿ny albo poeta, jednym s³owem - Krasnystaw<br />
(dawniej Szczekarzew). Na jednym z jego<br />
przedmieœæ wieœniaczy ¿ywot wiedzie Stanis³aw<br />
Bojarczuk (5 IV 1869 - 31 XII 1956). Z pozoru nic nie<br />
wyró¿nia go z ca³ej gromady. Jak wielu innych<br />
mieszkañców Roñska, gnieŸdzi siê z liczn¹ rodzin¹<br />
w chacie pamiêtaj¹cej najlepsze lata La Belle<br />
Epoque. Codziennie dogl¹da rachitycznego<br />
gospodarstwa, rzadko wypuszcza siê dalej ni¿<br />
poza horyzont widoczny z wie¿ parafialnego<br />
koœcio³a, chadza na pobliskie ³¹ki pasaæ krowy, i s¹<br />
tylko dwie sprawy, które nie pasuj¹ do reszty<br />
uk³adanki.<br />
Pierwsz¹ z nich jest podobizna Prusa,<br />
wisz¹ca nad jego ³ó¿kiem, wyciêta zapewne<br />
jeszcze z jakiegoœ XIX-wiecznego tygodnika, a<br />
drug¹ - niepohamowany pêd do czytania.<br />
Cokolwiek wpadnie Bojarczukowi w rêce musi byæ<br />
zaraz przeczytane i zanalizowane „zdrowym<br />
ch³opskim rozumem”. Choæ z tym zdrowiem te¿<br />
bywa ró¿nie, bo - zdaniem wielu - prosty ch³opina<br />
oszala³. Miast w 55. roku swego ¿ycia zaj¹æ siê<br />
bli¿ej ró¿añcem i ostatni¹ wol¹, on zacz¹³ nagle...<br />
pisaæ. Ale nie tam jakieœ pisma do powiatu czy<br />
gminy, tylko - o zgrozo - sonety! Wstyd we wsi,<br />
Petrarka wywrócon w mogile!<br />
Przez 30 lat, które mu jeszcze zosta³y,<br />
napisa³ tych sonetów coœ ko³o tysi¹ca. A pisa³ na<br />
czym popad³o. Zbiera³ ka¿dy papier, który posiada³<br />
choæ trochê wolnego miejsca. Pisa³ na<br />
marginesach gazet i drugich stronach ulotek,<br />
plakatów, obwieszczeñ. Wœród nich znalaz³ siê<br />
m.in. fragment „listy katyñskiej” opublikowanej<br />
przez Niemców w czasie wojny i spis mieszkañców<br />
cha³upy sporz¹dzony dla potrzeb lokalnych w³adz<br />
okupacyjnych. U¿ywa³ zazwyczaj o³ówka, atrament<br />
s³u¿y³ mu do przepisywania „na czysto” w kilku<br />
skromnych notesikach.<br />
Bojarczuk nigdy nie zdoby³ formalnego<br />
wykszta³cenia, nawet w zakresie podstawowym.<br />
Przez dwie zimy uczêszcza³ do tzw. szkó³ki<br />
elementarnej, gdzie nauczy³ siê jako tako pisaæ i<br />
czytaæ. Resztê zawdziêcza³ samemu sobie, st¹d<br />
te¿ jego rêkopisy stanowi¹ nie lada wyzwanie dla<br />
grafologów i jêzykoznawców. Spróbujcie sami<br />
napisaæ wiersz na podeszwie buta, na byle czym!<br />
¯ycie nie mia³o dla niego zbyt bogatej oferty,<br />
wiêc opcji „full service” szuka³ gdzie indziej.<br />
Wiedzia³, ¿e jest dinozaurem literatury, ¿e wchodzi<br />
na trakt dawno opuszczony przez innych. Sam siê<br />
mianowa³ anachronicznym dzieckiem XIX stulecia i<br />
z nutk¹ pob³a¿liwej ch³opskiej kpiny spogl¹da³ na<br />
nowomodne trendy. Nie zawsze brany na serio,<br />
pos¹dzany czasem o megalomaniê, czu³ jednak w<br />
jakiœ sposób, ¿e nie obcowa³ tylko z byd³em, ale i<br />
Pegazem. Bo jak inaczej t³umaczyæ s³owa<br />
starszego pana z w¹sem à la Antek Boryna,<br />
chadzaj¹cego w s³omianym kapeluszu, o prostej<br />
lasce: Jam mocarny, demonom sw¹ moc<br />
przeciwstawiê./ Nie mam wspó³zawodnika tu, w<br />
Szczekarzewstawie/ a œlad mego istnienia w<br />
sonetach zostawiê?<br />
<strong>Jan</strong> Henryk Cichosz<br />
Autoportret<br />
To ja. Ci¹gle ten sam<br />
w krótkich spodenkach,<br />
który nie ma odwagi<br />
zetrzeæ zapisanej kred¹<br />
tablicy dzieciñstwa w<br />
szkole, której ju¿ dawno<br />
nie ma…<br />
Mariusz Kargul<br />
57
Change language