Jan Wowczak (1884-1935) - pierwszy - Nestor - Czasopismo ...

Recenzja Recenzja
Krzysztof Nizio³
68
Tarnogórskie wspomnienia
Pamiêæ ludzka jest ulotna. Przebieg
zdarzeñ, w których uczestniczyliœmy, b¹dŸ byliœmy
ich œwiadkami, rozmywa czas. Pamiêæ o ludziach
umiera wraz z ludŸmi. Zatem obowi¹zkiem
kolejnych pokoleñ winna byæ troska i zabieganie o
to, by wydarzenia z przesz³oœci nie utonê³y w
mrokach zapomnienia. […] W przesz³oœci bowiem
szukamy w³asnych korzeni, w nich odnajdujemy
to¿samoœæ i wiêzy pokoleniowe. Tymi s³owami
Alicja Malczewska-Mosek w ksi¹¿ce Zatrzymaæ
czas w kadrze pamiêci rozpoczyna sw¹
retrospektywn¹ podró¿ w strony rodzinne.
Autorka, urodzona w roku 1933 w
Tarnogórze, dzieciñstwo i lata m³odzieñcze
spêdzi³a w rodzinnej miejscowoœci, z krótk¹
przerw¹ na czas nauki w Gimnazjum i Liceum ss.
Urszulanek w Lublinie. Jako 24-letnia absolwentka
KUL, w roku 1957 zdecydowa³a siê - na
zaproszenie przyjació³ - na wyjazd do Gdyni, po to,
by - jak sama pisze - budowaæ swój nowy œwiat i
odnaleŸæ swe miejsce na ziemi.
W pierwszej czêœci ksi¹¿ki, autorka, na tle
wa¿nych wydarzeñ dla historii Polski, przedstawia
w ogólnym zarysie historiê Tarnogóry, od za³o¿enia
miasta w roku 1548, a¿ do wybuchu II wojny
œwiatowej. Poznajemy zmienne losy lokalnej
spo³ecznoœci, jej wzloty, upadki i zaanga¿owanie
mieszkañców w dzia³ania niepodleg³oœciowe.
Czêœæ druga to opowieœæ o szczêœliwym
dzieciñstwie przerwanym nagle i brutalnie przez
wybuch II wojny œwiatowej. Ogl¹damy, widziane
oczami dziecka straszne obrazy wojennej i okupacyjnej
rzeczywistoœci. Aresztowanie przez
hitlerowskich okupantów i œmieræ ojca (prawdopodobnie
zosta³ rozstrzelany w zbiorowej egzekucji w
Kumowej Dolinie ko³o Che³ma), aresztowanie i wywiezienie
matki do obozu koncentracyjnego w
Oœwiêcimiu to tylko niektóre tragiczne wydarzenia z
¿ycia autorki, z którymi musia³a poradziæ sobie ona
sama i jej rodzina. Jakby tego by³o ma³o,
oœmioletnia wówczas Alicja by³a równie¿
œwiadkiem eksterminacji izbickich ¯ydów,
przeprowadzanej z nies³ychanym okrucieñstwem
przez os³awiony duet Engels - Klemm.
Nowa rzeczywistoœæ i nowa w³adza, która
obejmuje rz¹dy po wyzwoleniu, niestety równie¿
nie oszczêdzaj¹ autorki, jej rodziny, jak i innych
mieszkañców Tarnogóry. Za dzia³alnoœæ w czasie
okupacji w organizacjach niepodleg³oœciowych,
które dla nowej w³adzy s¹ niewygodne, wielu
mieszkañców Tarnogóry i okolicznych miejscowoœci
zostaje aresztowanych i wywiezionych do
pracy w ³agrach na Uralu.
Jak pisze autorka: Kilku z nich wróci³o w
1945 r., inni póŸniej albo wcale. Prawda szeptana o
tych wydarzeniach znana by³a niemal wszystkim.
Ale bezpieczniej by³o o tym nie mówiæ.
Ksi¹¿ka Alicji Malczewskiej-Mosek to
kolejna z wydanych w ostatnich latach prac
opisuj¹cych lokaln¹ historiê widzian¹ oczami
naocznego œwiadka.
Krzysztof Nizio³
Alicja Malczewska-Mosek, Zatrzymaæ czas
w kadrze pamiêci, „Archeus”, Gdynia 2009, ss. 128.
Nasi przyjaciele:
Alfred Przybysz - grafika
Wojtek Miê¿a³,
Marek Kiciñski,
Marian Sawa,
Mieczys³aw ¯ebrowski