Jan Wowczak (1884-1935) - pierwszy - Nestor - Czasopismo ...

Recenzja Ksi¹¿ki
nym na Starym Kontynencie tak wielkie mo¿liwoœci
rozwoju, ¿e jej terytoria bez w¹tpienia sta³yby siê
punktem wyjœcia dla utworzenia federacji
europejskiej, której pragn¹³ Napoleon, o której
myœla³ Renan, któr¹ prorokowa³ Wiktor Hugo.
Degrelle by³ dowódc¹ Legionu Waloñskiego SS.
Ale co?, jakieœ d¹sy?, Waffen SS nie brzmi dobrze?
Jesteœ ofiar¹ prymitywnej nieprzyjacielskiej
propagandy? A Gincio Grass, socjaldemokratyczny
poczciwina, który tak ³adnie w Blaszanym bêbenku
opisywa³ obronê polskiej poczty gdañskiej, to kurde
gdzie s³u¿y³? Ba! Na ochotnika zg³osi³ siê.
Zak³adaj¹c mundur mia³ 17-tkê, tyle co Sajer, co
s w o j e o d s ³ u ¿ y ³ w s ³ a w n e j d y w i z j i
Grossdeutschland. B³êdy m³odoœci, powiedzmy.
No wiêc wszystko sz³o dobrze, a¿ do
kontaktu z dzikimi plemionami, pokurczonymi
s³owiañskimi podludŸmi. Ju¿ Polacy robili
problemy, brak paneuropejskiej kumacji, a
sowieccy ³achmaniarze to w ogóle Azja. Ze
szmajserem wœród zwierz¹t. W czerwcu 41 to by³o
euforyzuj¹ce safari. Od 42. - berek! Teraz armiê
Herrnevolku goni¹ Untermenschen! Bo
wspomnienia Degrella, Nowaka i Sajera s¹
w³aœciwie kronik¹ przes³awnego lania. Powa¿ne
k³opoty zaczê³y siê ju¿ zim¹ 41. Mamy trójg³os, o
tym jak kulturtragerzy zostali Ÿle potraktowani przez
tê pó³dzik¹ swo³ocz oraz nie³askaw¹ przyrodê. A
ka¿dy g³os w swoim rodzaju. Degrelle to ideowy
naziol, usytuowany blisko najwy¿szego ¿³obu,
Standartenführer SS, fanatyczny fan Adolfa. A ja
widzia³em tylko oczy Hitlera, czu³em tylko, ¿e jego
d³onie œciskaj¹ moj¹ prawicê, s³ysza³em tylko g³os,
nieco chrapliwy, który wita³ mnie i powtarza³:
„Bardzo siê o pana niepokoi³em...” Wzruszony
zauwa¿a jak wodzowskie: Plecy lekko siê
przygarbi³y od ci¹g³ego pochylania siê nad mapami
i od dŸwigania ciê¿arów ca³ego œwiata. Jêzyk
opowieœci Leona D. jest barwny, ale miejscami
nieznoœnie bombastycznie egzaltowany. Opisy
bitewne przypominaj¹ batalistykê tolkienowsk¹.
Si³y jasnoœci, piêkni i czyœci wojownicy dobrej
sprawy eksterminuj¹ szkaradne, parchate i nieokrzesane
masy durnowatych orków. Wygl¹dali jak
bagienne potwory: oblepieni b³otem, zaroœniêci, o
p³askich i czerwonych policzkach, szczerzyli w
uœmiechu ¿ó³te zêby. Potem po³ykali cokolwiek i
zasypiali gdziekolwiek, jak zwierzêta, pochrapuj¹c,
mrucz¹c i roztaczaj¹c przyprawiaj¹cy o md³oœci
smród potu i mokrych ubrañ. Czytaj¹c to, poczu³em
siê sportretowany. Oto œcieraj¹ siê w œmiertelnej
walce dwie zasady - prê¿ny duch Zachodniej
Europy, germañski geniusz organizacyjny i techniczny
ze swoim umi³owaniem porz¹dku i higieny,
oraz si³y chaosu, s³owiañsko- azjatycka stajnia
Augiasza ze swoim œmierdz¹cym wielorasowym
byd³em. Jedzie Leon stylem reporta¿owym ze
spor¹ doz¹ krzepkiego ¿o³nierskiego humoru, czê-
74
sto ocieraj¹cego siê o makabreskê, a za chwilê
przechodzi niemal, powa¿nie mówiê, w poetyck¹
prozê i wtedy mo¿na odnieœæ wra¿enie, ¿e to jakiœ
figiel psychopaty. A mimo tego, i - paradoksalnie -
mo¿e w³aœnie równie¿ dziêki temu, to kawa³ dobrej
literatury. I tylko kube³ek wody z lodem po tym
szampanie, raz za razem, ta spontaniczna pogarda
dla niechlujnych tubylczych ma³poludów. Poczciwy,
inteligentny, rubaszny, romantyczny ideowcze, czy
w naiwnoœci swojej nie kumasz, ¿e mówisz jednym
g³osem z kolegami z Einsatzgruppen, którzy na
ty³ach twoich oddzia³ów ustawiaj¹ tych podludzi
tysi¹cami nad g³êbokimi do³ami? W tym momencie
kretynizm etyczny tak mocno oddzia³uje na estetykê
formy, ¿e j¹ uszkadza. Geniuszowi do twarzy z
szaleñstwem, ale nie mato³ectwem. Kwestionuj¹c
cz³owieczeñstwo innych ludzkich istot, przekreœlasz
swoje w³asne. Fersztejen zi? Dzieciaki podobne do
ma³pek na katarynkach [...]. Ty postawny,
zachodnioeuropejski, dobrze wykszta³cony, z
du¿ego miasta skurwysynu... Dlaczego dziwisz siê,
¿e opór okrzep³, kiedy ma³pki lepiej pozna³y twoj¹
ofertê? Parada oddzia³ów SS Wallonien w Brukseli,
kwiecieñ 44: Mój transporter zatrzyma³ siê przed
kolumnad¹ Gie³dy. Posadzi³em na pancerzu
poruszon¹ gromadkê moich dzieci. Czu³em w
d³oniach ich gor¹ce malutkie r¹czki. To by³y te inne
dzieci. Nie ( ) podobne do ma³pek na katarynkach.
W pos³owiu do polskiego wydania pt. Rycerski epos
Leona Degrelle'a Pawe³ Wieczorkiewicz napisa³:
Na zderzeniu dwóch postaw - zaanga¿owanego
uczestnika i beznamiêtnego obserwatoraportrecisty
- polega wielkoœæ tej ksi¹¿ki, która
zosta³aby z pewnoœci¹ obsypana najwy¿szymi
literackimi trofeami z nale¿n¹ jej literack¹ Nagrod¹
Nobla, gdyby tylko posiada³a s³uszne konotacje
ideowe. Przesada! Korpus SS musi siê zadowoliæ
rzetelniej zas³u¿onym nobelkiem Grassa.
Nowak dla odmiany, jest sentymentalnym
drobnomieszczañskim cwaniaczkiem, mikronapoleonikiem.
Pisarz z dolnej pó³y interesuj¹cego
archiwum. Typ gawêdziarza, który przecenia swoj¹
rolê w wydarzeniach. Wszystko wie lepiej od
sztabu, krytykuje Wodza (ex post, niechby coœ
pisn¹³ na froncie!), sam zawsze by zrobi³ lepiej.
Cholernie chce zdobyæ Krzy¿ Rycerski, ale choæ
kilka przynajmniej razy nañ zas³u¿y³, ci¹¿y nad nim
fatum. Ja zosta³em odznaczony dwukrotnie
Krzy¿em ¯elaznym, a bior¹c pod uwagê olbrzymie
znaczenie w³aœnie rozpoczêtej ofensywy, mia³em
nadziejê, ¿e tym razem zas³u¿ê na Krzy¿ Rycerski.
[...] Mo¿e to w³aœnie by³o przyczyn¹, ¿e tylu lotników
mog³o siê pochwaliæ Krzy¿em Rycerskim, niemal
nieosi¹galnym dla zwyk³ego ¿o³nierza wojsk
l¹dowych. [...] Za ten husarski wyczyn [...] pu³kownik
Messner poda³ mnie do odznaczenia Krzy¿em
Rycerskim. Ostatecznie jednak go nie dosta³em.