25.02.2014 Aufrufe

gwf Gas/Erdgas Gasnetze sind fit für die Energiewände (Vorschau)

Erfolgreiche ePaper selbst erstellen

Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.

FachberichtE Rohrnetz<br />

April 2012<br />

262 <strong>gwf</strong>-<strong>Gas</strong> <strong>Erdgas</strong><br />

Für den turbulenten Bereich <strong>sind</strong> außer den genannten<br />

weitere Gleichungen in Gebrauch. In der russischsprachigen<br />

gasfachlichen Literatur wird häufig auf <strong>die</strong><br />

Gleichung von Chodanowitsch-Odischarija (1964) verwiesen<br />

(„Gažprom-Gleichung“) [48]:<br />

λ<br />

λ<br />

turb<br />

turb<br />

k<br />

D<br />

= ⋅ +<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= − ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

011 68<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

025<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re<br />

,<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎩<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎭<br />

=− ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

−<br />

k<br />

D<br />

k<br />

turb<br />

371<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7 3<br />

2<br />

,<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re ,<br />

λ 71<br />

0067 158 2<br />

1<br />

2<br />

51<br />

020<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= ⋅ + ⋅<br />

⎛ ⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

D<br />

k<br />

D<br />

turb<br />

turb<br />

λ<br />

λ<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

,<br />

286<br />

37<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

1<br />

1<br />

089<br />

Re ,<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

, +<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⋅ +<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

29<br />

37<br />

1<br />

1<br />

29<br />

052<br />

07<br />

0<br />

⋅ ⋅ ⎛ ⎝ ⎜ ⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

+ ⋅<br />

Re<br />

,<br />

Re<br />

,<br />

,<br />

k<br />

D<br />

k<br />

D<br />

,<br />

,<br />

lg<br />

Re<br />

, lg Re<br />

52<br />

07<br />

1<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

⋅ ⎛ ⎝ ⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

= ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

k<br />

D<br />

λ glatt<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

= +<br />

2<br />

4518<br />

7<br />

0 0032<br />

0<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

,<br />

λ glatt ,<br />

Re<br />

, lg Re , lg Re<br />

,<br />

221<br />

1<br />

18<br />

7<br />

18<br />

7<br />

1<br />

0237<br />

λ<br />

λ<br />

glatt<br />

glat<br />

=− ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

t<br />

glatt<br />

= ⋅ ( ) − = ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

= ⋅ ( )<br />

182 164 182<br />

100<br />

2<br />

1<br />

18<br />

, lgRe , , lg Re<br />

, lgRe<br />

λ<br />

−<br />

= ⋅<br />

⋅ ( ) −<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭<br />

15<br />

086859<br />

1 964 38215<br />

,<br />

, ln<br />

Re<br />

, lnRe ,<br />

λ glatt<br />

⎪<br />

−2<br />

(25)<br />

Aus der englischsprachigen Literatur stammt ein<br />

expliziter Ansatz von Barr (1975) ([55], auch in [26]):<br />

λ<br />

λ<br />

turb<br />

turb<br />

k<br />

D<br />

= ⋅ +<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= − ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

011 68<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

025<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re<br />

,<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎩<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎭<br />

=− ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

−<br />

k<br />

D<br />

k<br />

turb<br />

371<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7 3<br />

2<br />

,<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re ,<br />

λ 71<br />

0067 158 2<br />

1<br />

2<br />

51<br />

020<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= ⋅ + ⋅<br />

⎛ ⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

D<br />

k<br />

D<br />

turb<br />

turb<br />

λ<br />

λ<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

,<br />

286<br />

37<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

1<br />

1<br />

089<br />

Re ,<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

, +<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⋅ +<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

29<br />

37<br />

1<br />

1<br />

29<br />

052<br />

07<br />

0<br />

⋅ ⋅ ⎛ ⎝ ⎜ ⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

+ ⋅<br />

Re<br />

,<br />

Re<br />

,<br />

,<br />

k<br />

D<br />

k<br />

D<br />

,<br />

,<br />

lg<br />

Re<br />

, lg Re<br />

52<br />

07<br />

1<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

⋅ ⎛ ⎝ ⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

= ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

k<br />

D<br />

λ glatt<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

= +<br />

2<br />

4518<br />

7<br />

0 0032<br />

0<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

,<br />

λ glatt ,<br />

Re<br />

, lg Re , lg Re<br />

,<br />

221<br />

1<br />

18<br />

7<br />

18<br />

7<br />

1<br />

0237<br />

λ<br />

λ<br />

glatt<br />

glat<br />

=− ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

t<br />

glatt<br />

= ⋅ ( ) − = ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

= ⋅ ( )<br />

182 164 182<br />

100<br />

2<br />

1<br />

18<br />

, lgRe , , lg Re<br />

, lgRe<br />

λ<br />

−<br />

= ⋅<br />

⋅ ( ) −<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭<br />

15<br />

086859<br />

1 964 38215<br />

,<br />

, ln<br />

Re<br />

, lnRe ,<br />

λ glatt<br />

⎪<br />

−2<br />

(26)<br />

Die zuletzt angegebene Gleichung wurde später<br />

(1981; Barr [57]) nochmals modifiziert:<br />

λ<br />

λ<br />

turb<br />

turb<br />

k<br />

D<br />

= ⋅ +<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= − ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

011 68<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

025<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re<br />

,<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎩<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎭<br />

=− ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

−<br />

k<br />

D<br />

k<br />

turb<br />

371<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7 3<br />

2<br />

,<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re ,<br />

λ 71<br />

0067 158 2<br />

1<br />

2<br />

51<br />

020<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= ⋅ + ⋅<br />

⎛ ⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

D<br />

k<br />

D<br />

turb<br />

turb<br />

λ<br />

λ<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

,<br />

286<br />

37<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

1<br />

1<br />

089<br />

Re ,<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

, +<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⋅ +<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

29<br />

37<br />

1<br />

1<br />

29<br />

052<br />

07<br />

0<br />

⋅ ⋅ ⎛ ⎝ ⎜ ⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

+ ⋅<br />

Re<br />

,<br />

Re<br />

,<br />

,<br />

k<br />

D<br />

k<br />

D<br />

,<br />

,<br />

lg<br />

Re<br />

, lg Re<br />

52<br />

07<br />

1<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

⋅ ⎛ ⎝ ⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

= ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

k<br />

D<br />

λ glatt<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

= +<br />

2<br />

4518<br />

7<br />

0 0032<br />

0<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

,<br />

λ glatt ,<br />

Re<br />

, lg Re , lg Re<br />

,<br />

221<br />

1<br />

18<br />

7<br />

18<br />

7<br />

1<br />

0237<br />

λ<br />

λ<br />

glatt<br />

glat<br />

=− ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

t<br />

glatt<br />

= ⋅ ( ) − = ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

= ⋅ ( )<br />

182 164 182<br />

100<br />

2<br />

1<br />

18<br />

, lgRe , , lg Re<br />

, lgRe<br />

λ<br />

−<br />

= ⋅<br />

⋅ ( ) −<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭<br />

15<br />

086859<br />

1 964 38215<br />

,<br />

, ln<br />

Re<br />

, lnRe ,<br />

λ glatt<br />

⎪<br />

−2<br />

λ<br />

λ<br />

turb<br />

turb<br />

k<br />

D<br />

= ⋅ +<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= − ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

011 68<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

025<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re<br />

,<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎩<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎭<br />

=− ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

−<br />

k<br />

D<br />

k<br />

turb<br />

371<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7 3<br />

2<br />

,<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re ,<br />

λ 71<br />

0067 158 2<br />

1<br />

2<br />

51<br />

020<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= ⋅ + ⋅<br />

⎛ ⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

D<br />

k<br />

D<br />

turb<br />

turb<br />

λ<br />

λ<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

,<br />

286<br />

37<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

1<br />

1<br />

089<br />

Re ,<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

, +<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⋅ +<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

29<br />

37<br />

1<br />

1<br />

29<br />

052<br />

07<br />

0<br />

⋅ ⋅ ⎛ ⎝ ⎜ ⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

+ ⋅<br />

Re<br />

,<br />

Re<br />

,<br />

,<br />

k<br />

D<br />

k<br />

D<br />

,<br />

,<br />

lg<br />

Re<br />

, lg Re<br />

52<br />

07<br />

1<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

⋅ ⎛ ⎝ ⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

= ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

k<br />

D<br />

λ glatt<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

= +<br />

2<br />

4518<br />

7<br />

0 0032<br />

0<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

,<br />

λ glatt ,<br />

Re<br />

, lg Re , lg Re<br />

,<br />

221<br />

1<br />

18<br />

7<br />

18<br />

7<br />

1<br />

0237<br />

λ<br />

λ<br />

glatt<br />

glat<br />

=− ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

t<br />

glatt<br />

= ⋅ ( ) − = ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

= ⋅ ( )<br />

182 164 182<br />

100<br />

2<br />

1<br />

18<br />

, lgRe , , lg Re<br />

, lgRe<br />

λ<br />

−<br />

= ⋅<br />

⋅ ( ) −<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭<br />

15<br />

086859<br />

1 964 38215<br />

,<br />

, ln<br />

Re<br />

, lnRe ,<br />

λ glatt<br />

⎪<br />

−2<br />

(27)<br />

Würde man in Gl. (27) den Term in den runden Klammern<br />

im Nenner des ersten Summanden gleich Eins<br />

setzen, also<br />

λ<br />

λ<br />

turb<br />

turb<br />

k<br />

D<br />

= ⋅ +<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= − ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

011 68<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

025<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re<br />

,<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎩<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎭<br />

=− ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

−<br />

k<br />

D<br />

k<br />

turb<br />

371<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7 3<br />

2<br />

,<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re ,<br />

λ 71<br />

0067 158 2<br />

1<br />

2<br />

51<br />

020<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= ⋅ + ⋅<br />

⎛ ⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

D<br />

k<br />

D<br />

turb<br />

turb<br />

λ<br />

λ<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

,<br />

286<br />

37<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

1<br />

1<br />

089<br />

Re ,<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

, +<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⋅ +<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

29<br />

37<br />

1<br />

1<br />

29<br />

052<br />

07<br />

0<br />

⋅ ⋅ ⎛ ⎝ ⎜ ⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

+ ⋅<br />

Re<br />

,<br />

Re<br />

,<br />

,<br />

k<br />

D<br />

k<br />

D<br />

,<br />

,<br />

lg<br />

Re<br />

, lg Re<br />

52<br />

07<br />

1<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

⋅ ⎛ ⎝ ⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

= ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

k<br />

D<br />

λ glatt<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

= +<br />

2<br />

4518<br />

7<br />

0 0032<br />

0<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

,<br />

λ glatt ,<br />

Re<br />

, lg Re , lg Re<br />

,<br />

221<br />

1<br />

18<br />

7<br />

18<br />

7<br />

1<br />

0237<br />

λ<br />

λ<br />

glatt<br />

glat<br />

=− ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

t<br />

glatt<br />

= ⋅ ( ) − = ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

= ⋅ ( )<br />

182 164 182<br />

100<br />

2<br />

1<br />

18<br />

, lgRe , , lg Re<br />

, lgRe<br />

λ<br />

−<br />

= ⋅<br />

⋅ ( ) −<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭<br />

15<br />

086859<br />

1 964 38215<br />

,<br />

, ln<br />

Re<br />

, lnRe ,<br />

λ glatt<br />

⎪<br />

−2<br />

schreiben, ergäbe sich aus Gl. (27) direkt <strong>die</strong> von Hofer<br />

angeführte Gl. (24). Gl. (27) ist jedoch erst im Jahre 1981<br />

publiziert worden. [57] stellt somit auch nicht <strong>die</strong><br />

gesuchte Primärquelle von Gl. (24) dar.<br />

In [57], also 1981 (deutlich nach der Veröffentlichung<br />

von Hofer (1973)), verweist Barr auch explizit auf <strong>die</strong><br />

Möglichkeit, <strong>die</strong> Gleichung von Techo, Tickner und James<br />

(1965) (siehe unten, Gl. (33); [52]) <strong>für</strong> Glattrohrströmung<br />

wie folgt anzuschreiben:<br />

λ<br />

λ<br />

turb<br />

turb<br />

k<br />

D<br />

= ⋅ +<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= − ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

011 68<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

025<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re<br />

,<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎩<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎭<br />

=− ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

−<br />

k<br />

D<br />

k<br />

turb<br />

371<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7 3<br />

2<br />

,<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re ,<br />

λ 71<br />

0067 158 2<br />

1<br />

2<br />

51<br />

020<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= ⋅ + ⋅<br />

⎛ ⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

D<br />

k<br />

D<br />

turb<br />

turb<br />

λ<br />

λ<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

,<br />

286<br />

37<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

1<br />

1<br />

089<br />

Re ,<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

, +<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⋅ +<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

29<br />

37<br />

1<br />

1<br />

29<br />

052<br />

07<br />

0<br />

⋅ ⋅ ⎛ ⎝ ⎜ ⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

+ ⋅<br />

Re<br />

,<br />

Re<br />

,<br />

,<br />

k<br />

D<br />

k<br />

D<br />

,<br />

,<br />

lg<br />

Re<br />

, lg Re<br />

52<br />

07<br />

1<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

⋅ ⎛ ⎝ ⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

= ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

k<br />

D<br />

λ glatt<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

= +<br />

2<br />

4518<br />

7<br />

0 0032<br />

0<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

,<br />

λ glatt ,<br />

Re<br />

, lg Re , lg Re<br />

,<br />

221<br />

1<br />

18<br />

7<br />

18<br />

7<br />

1<br />

0237<br />

λ<br />

λ<br />

glatt<br />

glat<br />

=− ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

t<br />

glatt<br />

= ⋅ ( ) − = ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

= ⋅ ( )<br />

182 164 182<br />

100<br />

2<br />

1<br />

18<br />

, lgRe , , lg Re<br />

, lgRe<br />

λ<br />

−<br />

= ⋅<br />

⋅ ( ) −<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

15<br />

086859<br />

1 964 38215<br />

,<br />

, ln<br />

Re<br />

, lnRe ,<br />

λ glatt<br />

⎪<br />

−2<br />

λ<br />

λ<br />

turb<br />

turb<br />

k<br />

D<br />

= ⋅ +<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= − ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

011 68<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

025<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re<br />

,<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎩<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎭<br />

=− ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

−<br />

k<br />

D<br />

k<br />

turb<br />

371<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7 3<br />

2<br />

,<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re ,<br />

λ 71<br />

0067 158 2<br />

1<br />

2<br />

51<br />

020<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= ⋅ + ⋅<br />

⎛ ⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

D<br />

k<br />

D<br />

turb<br />

turb<br />

λ<br />

λ<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

,<br />

286<br />

37<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

1<br />

1<br />

089<br />

Re ,<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

, +<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⋅ +<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

29<br />

37<br />

1<br />

1<br />

29<br />

052<br />

07<br />

0<br />

⋅ ⋅ ⎛ ⎝ ⎜ ⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

+ ⋅<br />

Re<br />

,<br />

Re<br />

,<br />

,<br />

k<br />

D<br />

k<br />

D<br />

,<br />

,<br />

lg<br />

Re<br />

, lg Re<br />

52<br />

07<br />

1<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

⋅ ⎛ ⎝ ⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

= ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

k<br />

D<br />

λ glatt<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

= +<br />

2<br />

4518<br />

7<br />

0 0032<br />

0<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

,<br />

λ glatt ,<br />

Re<br />

, lg Re , lg Re<br />

,<br />

221<br />

1<br />

18<br />

7<br />

18<br />

7<br />

1<br />

0237<br />

λ<br />

λ<br />

glatt<br />

glat<br />

=− ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

t<br />

= ⋅ ( ) − = ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

182 164 182<br />

100<br />

2<br />

, lgRe , , lg Re (28)<br />

Viele Überlegungen haben sich in der Vergangenheit<br />

auf <strong>die</strong> Erfassung hydraulisch glatter Verhältnisse be -<br />

zogen.<br />

Nikuradse (1933) gibt <strong>für</strong> <strong>die</strong>se Bedingungen folgende<br />

Gleichung an [37] (hier zitiert nach [16]):<br />

λ<br />

λ<br />

turb<br />

turb<br />

k<br />

D<br />

= ⋅ +<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= − ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

011 68<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

025<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re<br />

,<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎩<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎭<br />

=− ⋅ ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

−<br />

k<br />

D<br />

k<br />

turb<br />

371<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7 3<br />

2<br />

,<br />

lg<br />

,<br />

Re<br />

lg Re ,<br />

λ 71<br />

0067 158 2<br />

1<br />

2<br />

51<br />

020<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= ⋅ + ⋅<br />

⎛ ⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

D<br />

k<br />

D<br />

turb<br />

turb<br />

λ<br />

λ<br />

,<br />

Re<br />

lg<br />

,<br />

,<br />

286<br />

37<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

1<br />

1<br />

089<br />

Re ,<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

, +<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⋅ +<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

29<br />

37<br />

1<br />

1<br />

29<br />

052<br />

07<br />

0<br />

⋅ ⋅ ⎛ ⎝ ⎜ ⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

+ ⋅<br />

Re<br />

,<br />

Re<br />

,<br />

,<br />

k<br />

D<br />

k<br />

D<br />

,<br />

,<br />

lg<br />

Re<br />

, lg Re<br />

52<br />

07<br />

1<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

⋅ ⎛ ⎝ ⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

= ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

k<br />

D<br />

λ glatt<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

= +<br />

2<br />

4518<br />

7<br />

0 0032<br />

0<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

,<br />

λ glatt ,<br />

Re<br />

, lg Re , lg Re<br />

,<br />

221<br />

1<br />

18<br />

7<br />

18<br />

7<br />

0237<br />

λ glatt =− ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

(29)<br />

Von White (1939) stammt folgende Approximation<br />

<strong>für</strong> den hydraulisch glatten Bereich [41]:<br />

lg<br />

Re<br />

, lg Re<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

= ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

λ glatt<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

= +<br />

2<br />

4518<br />

7<br />

0 0032<br />

0<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

,<br />

λ glatt ,<br />

Re<br />

, lg Re , lg Re<br />

,<br />

221<br />

1<br />

18<br />

7<br />

18<br />

7<br />

1<br />

0237<br />

λ<br />

λ<br />

glatt<br />

glat<br />

=− ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

t<br />

glatt<br />

= ⋅ ( ) − = ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

= ⋅ ( )<br />

182 164 182<br />

100<br />

2<br />

1<br />

18<br />

, lgRe , , lg Re<br />

, lgRe<br />

λ<br />

−<br />

= ⋅<br />

⋅ ( ) −<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭<br />

15<br />

086859<br />

1 964 38215<br />

,<br />

, ln<br />

Re<br />

, lnRe ,<br />

λ glatt<br />

⎪<br />

−2<br />

(30)<br />

Nach Filonenko-Al’tschul‘ (1948) gilt auch Gl. (31);<br />

siehe [27–31]:<br />

1<br />

1<br />

29<br />

0<br />

+ ⋅Re ,<br />

,<br />

lg<br />

Re<br />

, lg Re<br />

52<br />

07<br />

1<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

⋅ ⎛ ⎝ ⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

= ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

k<br />

D<br />

λ glatt<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

= +<br />

2<br />

4518<br />

7<br />

0 0032<br />

0<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

,<br />

λ glatt ,<br />

Re<br />

, lg Re , lg Re<br />

,<br />

221<br />

1<br />

18<br />

7<br />

18<br />

7<br />

1<br />

0237<br />

λ<br />

λ<br />

glatt<br />

glat<br />

=− ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

t<br />

glatt<br />

= ⋅ ( ) − = ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

= ⋅ ( )<br />

182 164 182<br />

100<br />

2<br />

1<br />

18<br />

, lgRe , , lg Re<br />

, lgRe<br />

λ<br />

−<br />

= ⋅<br />

⋅ ( ) −<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭<br />

15<br />

086859<br />

1 964 38215<br />

,<br />

, ln<br />

Re<br />

, lnRe ,<br />

λ glatt<br />

⎪<br />

−2<br />

(31)<br />

Ähnlich ist ein Ansatz von Konakov (1950) strukturiert<br />

[27–31]:<br />

1<br />

1<br />

Re⋅ +<br />

λ turb<br />

29<br />

37<br />

1<br />

1<br />

29<br />

052<br />

0<br />

⋅ ⋅ ⎛ ⎝ ⎜ ⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⋅<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

+ ⋅<br />

Re<br />

,<br />

Re<br />

, k<br />

D<br />

D<br />

,<br />

,<br />

lg<br />

Re<br />

, lg Re<br />

52<br />

07<br />

1<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

⋅ ⎛ ⎝ ⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

= ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

k<br />

D<br />

λ glatt<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

= +<br />

2<br />

4518<br />

7<br />

0 0032<br />

0<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

,<br />

λ glatt ,<br />

Re<br />

, lg Re , lg Re<br />

,<br />

221<br />

1<br />

18<br />

7<br />

18<br />

7<br />

1<br />

0237<br />

λ<br />

λ<br />

glatt<br />

glat<br />

=− ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

t<br />

glatt<br />

= ⋅ ( ) − = ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

= ⋅ ( )<br />

182 164 182<br />

100<br />

2<br />

1<br />

18<br />

, lgRe , , lg Re<br />

, lgRe<br />

λ<br />

−<br />

= ⋅<br />

⋅ ( ) −<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭<br />

15<br />

086859<br />

1 964 38215<br />

,<br />

, ln<br />

Re<br />

, lnRe ,<br />

λ glatt<br />

⎪<br />

−2<br />

(32)<br />

Techo, Tickner und James (1965) schlagen <strong>für</strong> den<br />

hydraulisch glatten Bereich der Rohrströmung folgende<br />

explizite Gleichung vor (Schreibweise wie im Original<br />

[52]):<br />

turb<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

1<br />

1<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⋅ +<br />

λ turb<br />

29<br />

37<br />

1<br />

1<br />

29<br />

052<br />

07<br />

0<br />

⋅ ⋅ ⎛ ⎝ ⎜ ⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

+ ⋅<br />

Re<br />

,<br />

Re<br />

,<br />

,<br />

k<br />

D<br />

k<br />

D<br />

,<br />

,<br />

lg<br />

Re<br />

, lg Re<br />

52<br />

07<br />

1<br />

1<br />

2<br />

4 518<br />

7<br />

⋅ ⎛ ⎝ ⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

= ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

k<br />

D<br />

λ glatt<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎟<br />

= +<br />

2<br />

4518<br />

7<br />

0 0032<br />

0<br />

lg<br />

, lg Re<br />

Re<br />

,<br />

λ glatt ,<br />

Re<br />

, lg Re , lg Re<br />

,<br />

221<br />

1<br />

18<br />

7<br />

18<br />

7<br />

1<br />

0237<br />

λ<br />

λ<br />

glatt<br />

glat<br />

=− ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ =<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

t<br />

glatt<br />

= ⋅ ( ) − = ⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟ +<br />

= ⋅ ( )<br />

182 164 182<br />

100<br />

2<br />

1<br />

18<br />

, lgRe , , lg Re<br />

, lgRe<br />

λ<br />

−<br />

= ⋅<br />

⋅ ( ) −<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭<br />

15<br />

086859<br />

1 964 38215<br />

,<br />

, ln<br />

Re<br />

, lnRe ,<br />

λ glatt<br />

⎪<br />

−2<br />

(33)<br />

Haaland (1983) gibt <strong>für</strong> turbulente Strömung folgende<br />

Beziehung an [58] (auch in [26]):<br />

1<br />

18<br />

69<br />

37<br />

111<br />

λ<br />

λ<br />

λ<br />

turb<br />

lam lam tur<br />

k<br />

D<br />

P<br />

P<br />

=− ⋅ +<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= ⋅ +<br />

, lg<br />

,<br />

Re ,<br />

,<br />

b<br />

turb<br />

turb<br />

lam<br />

e<br />

turb<br />

P P e<br />

⋅<br />

= − =<br />

= − ⋅<br />

⋅<br />

− − ⋅ −<br />

( )<br />

λ<br />

λ<br />

1<br />

2<br />

27<br />

00025 6 75<br />

, Re ,<br />

lg<br />

, lg(Re)<br />

Re ,<br />

, ln ln Re ,<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭⎪<br />

= − ⋅<br />

(<br />

−<br />

12<br />

2<br />

371<br />

0 868<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

)<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭⎪<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

−<br />

12<br />

2<br />

371<br />

1<br />

2<br />

27<br />

,<br />

Re ,<br />

lg<br />

, lg(Re<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

)<br />

Re ,<br />

, ln ln Re<br />

Re ,<br />

,<br />

,<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

=− ⋅<br />

( )<br />

( )<br />

+<br />

12<br />

12<br />

371<br />

1<br />

0 868<br />

371<br />

k<br />

D<br />

k<br />

turb<br />

λ<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

= − ⋅<br />

⋅<br />

⎡<br />

⎣<br />

⎢<br />

⎤<br />

⎦<br />

⎥<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎩<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎭<br />

= − ⋅<br />

⋅<br />

−<br />

D<br />

k<br />

D<br />

rau<br />

glatt<br />

λ<br />

λ<br />

2<br />

371<br />

2<br />

27<br />

2<br />

lg ,<br />

lg , lg(Re)<br />

Re<br />

,<br />

,<br />

,<br />

( )<br />

⎡<br />

⎣<br />

⎢<br />

⎢<br />

⎤<br />

⎦<br />

⎥<br />

⎥<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭⎪<br />

=<br />

−<br />

12<br />

2<br />

025<br />

03164<br />

λ glatt<br />

(34)<br />

Alle o. a. Gleichungen <strong>sind</strong> jeweils nur im turbulenten<br />

Strömungsgebiet gültig. Ein universeller Ansatz<br />

liegt mit der Zanke-Gleichung vor. Der Verfasser bevorzugt<br />

bei allen eigenen, selbst programmierten Berechnungen<br />

<strong>die</strong>sen Gleichungssatz, der auch in DVGW-<br />

G 617 <strong>für</strong> <strong>die</strong> Druckverlustberechnung in <strong>Gas</strong>installationsanlagen<br />

benutzt wird. Die Rohrreibungszahl λ<br />

kann nach Zanke geschlossen <strong>für</strong> alle Reynolds-Zahlen<br />

und <strong>für</strong> hydraulisch glatte und hydraulisch raue Strömungen<br />

einschließlich des sog. Übergangsgebiets mit<br />

einem einheitlichen Ansatz erfasst werden:<br />

1<br />

18<br />

69<br />

37<br />

111<br />

λ<br />

λ<br />

λ<br />

turb<br />

lam lam tur<br />

k<br />

D<br />

P<br />

P<br />

=− ⋅ +<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= ⋅ +<br />

, lg<br />

,<br />

Re ,<br />

,<br />

b<br />

turb<br />

turb<br />

lam<br />

e<br />

turb<br />

P P e<br />

⋅<br />

= − =<br />

= − ⋅<br />

⋅<br />

− − ⋅ −<br />

( )<br />

λ<br />

λ<br />

1<br />

2<br />

27<br />

00025 6 75<br />

, Re ,<br />

lg<br />

, lg(Re)<br />

Re ,<br />

, ln ln Re ,<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭⎪<br />

= − ⋅<br />

(<br />

−<br />

12<br />

2<br />

371<br />

0 868<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

)<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭⎪<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

−<br />

12<br />

2<br />

371<br />

1<br />

2<br />

27<br />

,<br />

Re ,<br />

lg<br />

, lg(Re<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

)<br />

Re ,<br />

,<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

12<br />

371<br />

k<br />

D<br />

(35)<br />

1<br />

18<br />

69<br />

37<br />

111<br />

λ<br />

λ<br />

λ<br />

turb<br />

lam lam tur<br />

k<br />

D<br />

P<br />

P<br />

=− ⋅ +<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= ⋅ +<br />

, lg<br />

,<br />

Re ,<br />

,<br />

b<br />

turb<br />

turb<br />

lam<br />

e<br />

turb<br />

P P e<br />

⋅<br />

= − =<br />

= − ⋅<br />

⋅<br />

− − ⋅ −<br />

( )<br />

λ<br />

λ<br />

1<br />

2<br />

27<br />

00025 6 75<br />

, Re ,<br />

lg<br />

, lg(Re)<br />

Re ,<br />

, ln ln Re ,<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭⎪<br />

= − ⋅<br />

(<br />

−<br />

12<br />

2<br />

371<br />

0 868<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

)<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭⎪<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

−<br />

12<br />

2<br />

371<br />

1<br />

2<br />

27<br />

,<br />

Re ,<br />

lg<br />

, lg(Re<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

)<br />

Re ,<br />

,<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

12<br />

371<br />

k<br />

D<br />

(36)<br />

1<br />

18<br />

69<br />

37<br />

111<br />

λ<br />

λ<br />

λ<br />

turb<br />

lam lam tur<br />

k<br />

D<br />

P<br />

P<br />

=− ⋅ +<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= ⋅ +<br />

, lg<br />

,<br />

Re ,<br />

,<br />

b<br />

turb<br />

turb<br />

lam<br />

e<br />

turb<br />

P P e<br />

⋅<br />

= − =<br />

= − ⋅<br />

⋅<br />

− − ⋅ −<br />

( )<br />

λ<br />

λ<br />

1<br />

2<br />

27<br />

00025 6 75<br />

, Re ,<br />

lg<br />

, lg(Re)<br />

Re ,<br />

, ln ln Re ,<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭⎪<br />

= − ⋅<br />

(<br />

−<br />

12<br />

2<br />

371<br />

0 868<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

)<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭⎪<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

−<br />

12<br />

2<br />

371<br />

1<br />

2<br />

27<br />

,<br />

Re ,<br />

lg<br />

, lg(Re<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

)<br />

Re ,<br />

,<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

12<br />

371<br />

k<br />

D<br />

(37)<br />

bzw. unter Verwendung natürlicher Logarithmen<br />

1<br />

18<br />

69<br />

37<br />

111<br />

λ<br />

λ<br />

λ<br />

turb<br />

lam lam tur<br />

k<br />

D<br />

P<br />

P<br />

=− ⋅ +<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

= ⋅ +<br />

, lg<br />

,<br />

Re ,<br />

,<br />

b<br />

turb<br />

turb<br />

lam<br />

e<br />

turb<br />

P P e<br />

⋅<br />

= − =<br />

= − ⋅<br />

⋅<br />

− − ⋅ −<br />

( )<br />

λ<br />

λ<br />

1<br />

2<br />

27<br />

00025 6 75<br />

, Re ,<br />

lg<br />

, lg(Re)<br />

Re ,<br />

, ln ln Re ,<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭⎪<br />

= − ⋅<br />

(<br />

−<br />

12<br />

2<br />

371<br />

0 868<br />

k<br />

D<br />

λ turb<br />

)<br />

( )<br />

+<br />

⋅<br />

⎛<br />

⎝<br />

⎜<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎠<br />

⎟<br />

⎟<br />

⎧<br />

⎨<br />

⎪<br />

⎩⎪<br />

⎫<br />

⎬<br />

⎪<br />

⎭⎪<br />

=− ⋅<br />

⋅<br />

−<br />

12<br />

2<br />

371<br />

1<br />

2<br />

27<br />

,<br />

Re ,<br />

lg<br />

, lg(Re<br />

k<br />

D<br />

) ,<br />

( )<br />

+<br />

⎛<br />

⎜<br />

⎞<br />

⎟<br />

12<br />

k<br />

(38)

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!