Pomniki minionej epoki w Legnicy - Geschichtswerkstatt Europa

Weitere Magazine

Empfehlungen

Info

Geschichtspropaganda in Legnica:... zum Heimatland 96 ) eng verbunden. Unsere deutschen Gesprächspartner bezeichnen dies jedoch als Missbrauch eines neutralen Begriffs durch Propaganda. Das wurde mir in dem Moment das erste Mal bewusst, als ich erkannt habe, dass sie die Bedeutung dieses Wortes ganz anders als ich, eine Polin, reflektieren. Uns wurde dieser Begriff in der Schule primär als etwas Neutrales vermittelt. Für sie war es hingegen nicht selbstverständlich, dass Niederschlesien als Objekt der Repatriierung gesehen werden konnte. Wenn überhaupt, dann eher als Objekt einer deutschen Repatriierung. In diesem Zusammenhang muss man aber wissen, dass ausgesiedelte Deutsche weder in der DDR noch in der BRD als Repatriierte bezeichnet wurden. Das Thema der Vertreibungen blieb eine Zeitlang tabu, Aussiedler wurden wie Menschen zweiter Klasse behandelt. „Offiziell galten wir als Aussiedler. Es gab weder Flüchtlinge noch Schlesier”, entsinnt sich Heinrich Kudoweh reuevoll. Tatsächlich ist das Wort „Repatriierter” oder „Flüchtling” anders emotional geladen als das Wort „Aussiedler”, da für die Zeitzeugen ihre Erfahrungen mit zahlreichen Emotionen und tragischen Schicksalen verbunden sind. Wir haben unsere Gesprächspartner außerdem gefragt, inwieweit sich ihre Vorstellung von einem Deutschen, Polen oder Russen im Vergleich zu zu dem Bild aus der Vorkriegszeit geändert hat. Auf diese Weise wollten wir feststellen, wie sich die Einstellung zueinander im Laufe der Zeit verändert hat und die Gründe dafür erforschen. „Am schlimmsten war Edek Körner. Er schlug mich immer mit großen Arbeitshandschuhen, die er gewöhnlich im Winter auf dem Weg zur Schule trug. Später stellte sich heraus, dass Edek Sohn eines Volksdeutschen war”, erinnert sich Tadeusz Olejnik. „Während der Kriegszeit gab es einige Tagelöhner: Ukrainer, Ostarbeiter, auch Polen. Die Polen wurden von Franzosen, Ukrainern und Holländern permanent geschlagen, denn der Pole hatte nur gestohlen! (…) Es war irgendwie seltsam, wenn ein Pole zu Besuch kam. Man konnte… eine gewisse Distanz spüren”, erzählt Kudoweh auf die Frage hin, welche Erfahrungen er vorher mit Polen gemacht hat, bevor sie als Zuwanderer nach Legnica gekommen sind. Interessant, inwieweit die Erfahrungen bedingt durch den Zweiten Weltkrieges und die deutsch-polnischen Kontakte auf den seit 1945 an Polen angegliederten, ehemals deutschen Gebieten die gegenwärtige Einstellung zueinander beeinflusst haben. 96 In Anlehnung an die Analyse des Begriffs „Repatriierung” durch Artur Czesak vom Institut der polnischen Sprache an der Polnischen Akademie der Wissenschaften (PAN); Słownik Języka Polskiego PWN 2012, Kraków, S. 315 41 Unsere Gesprächspartner geben heute nur ungern zu, dass ihnen die damalige historische Propaganda manchmal doch ganz gelegen gekommen ist. Die Frage nach dem Status eines Heimkehrers, Legnica als Erbe der Piasten, das Wetteifern darum, wer größere Schäden erlitt und bei der Befreiung von Liegnitz bzw. beim Aufbau der Stadt einen größeren Verdienst geleistet hatte oder durch wessen Verschulden Legnica zerstört wurde und verwahrlost ist – dies sind alles Themen, die noch bis in die heutige Zeit hinein sehr umstritten sind. Während dieser Gespräche haben wir bemerkt, dass jeder etwas von der Geschichte an sich reißen wollte, sich gegenüber den anderen Nationen etwas überlegen fühlte, die Schwächen der anderen voller Überzeugung, manchmal mit Verachtung aufdeckte und eine Gemeinsamkeit der Erfahrungen energisch abstritt. Ist dies allein auf die propagandistischen Maßnahmen zurückführen? Zum Teil ja. Obwohl das Spiel mit Stereotypen verschiedene Formen annahm, haben sie sich im menschlichen Bewusstsein verwurzelt. Der Glaube daran machte es den Menschen damals möglich, die traumatische Nachkriegswelt besser einzuordnen, mit der neuen Wirklichkeit zurechtzukommen, die sich abspielenden Ereignisse zu verstehen und den Alltag zu bewältigen. Für die Sowjets war die Verherrlichung der eigenen Leistungen das einzige Mittel, die verübten Verbrechen zu vertuschen und die Besetzung des neuen Polens zu legitimieren. Die Sowjetunion war letztendlich für den Tod von Millionen Menschen, oftmals der eigenen Bevölkerung, verantwortlich. Die Gier nach Erfolg, der Glaube an den Sinn der Handlungen zum Zwecke des Aufbaus eines kommunistischen Staats und das Vertrauen in die Unfehlbarkeit des sowjetischen Regimes sind daher nur einige der menschlichen Bedürfnisse dieser fernab der Heimat, im fernen Polen, unter Fremden stationierten Soldaten. Man kann sich vorstellen, dass auch sie indoktriniert wurden, um mit der für sie neuen Situation zurecht zu kommen. Die Klarstellung durch die deutsche Seite, dass die Umsiedlung der Polen in keinster Weise mit dem Nachkriegsschicksal der Deutschen verglichen werden kann, lässt sich in gewisser Weise als deutscher Versuch, ein Monopol auf das Martyrium und das Trauma des Heimatverlustes zu besitzen, verstehen. Außerdem steckt in diesem Verhalten auch die Suche nach dem Verursacher des ganzen Unglücks. Eine solche Denkweise ist einzig und allein als Überlebensstrategie zu deuten. Ereignisse oder Begriffe, die dazu beitragen, ein eigenes Missgeschick zu mindern oder zu verdrängen sowie nach Positivem bei sich und Negativem bei anderen zu suchen, sind menschlicher Natur und nachvollziehbar. Unter anderen Umständen lassen sich ähnliche Begriffe oder Ereignisse letztendlich auch anderswo finden.
Elżbieta Szumańska Propaganda historyczna w Legnicy na podstawie relacji „wymuszonych sąsiadów” i innych źródeł Z tego, że Legnica stanowiła swego rodzaju poligon doświadczalny w krajowej mikroskali, jeśli chodzi o instalację nowego powojennego porządku, zdaliśmy sobie sprawę już podczas lektury przygotowawczej, która wprowadzała nas w problematykę projektu. Na skutek konferencji w Poczdamie Legnica jedynie geograficznie nie zmieniła swojego miejsca na mapie świata. Natomiast wiele kluczowych dla tożsamości miasta aspektów uległo zmianie: • w 1945 r. niemieckie Liegnitz przemianowano najpierw na Lignicę, potem na Legnicę, miasto znalazło się w nowych granicach polskiego państwa Rzeczpospolitej Ludowej, • miasto znalazło się po radzieckiej stronie żelaznej kurtyny, co w konsekwencji oznaczało, że zaczęto instalować tam nowy radziecki system, zaczęła obowiązywać nowa ideologia, • w wyniku przesunięcia granic i wizji stworzenia homogenicznego państwa doszło do powszechnych w tamtym czasie procesów przymusowych migracji (przesiedleń, wysiedleń, wypędzeń), co dla Legnicy oznaczało najpierw częściową, a następnie całkowitą wymianę ludności, • wreszcie powojenna Legnica stała się miastem garnizonowym, gdzie bez przerwy w dużej liczbie stacjonowały wojska radzieckie (m.in. dowództwo PGWAR i Zachodniego Kierunku Operacyjnego), co wiązało się m.in. z reorganizacją przestrzenną organizmu miejskiego, przejęciem wielu nieruchomości i obiektów oraz pozbawieniem polskich władz autonomii decyzyjnej. Istnieją więc jak najbardziej podstawy do tego, by zająć się problematyką powojennej propagandy historycznej, ponieważ był to, obok państwowego terroru, główny instrument władzy komunistycznej w powojennej Polsce, mający fundamentalne znaczenie, jeśli chodzi o budowanie i utrwalenie tego nowego porządku. Nazywanie pewnych rzeczy w myśl ideologii oraz konsekwentne budowanie przeciwstawień lub odgraniczanie pojęć w wielkim stopniu pomagały osiągać stawiane sobie przez ówczesną władzę cele. Robiono to przy tym tak, żeby przekształcanie znaczeń stwarzało pozory, iż zachowuje się ich sens dosłowny i tradycyjny. A w wypadku wydarzeń, że rozegrały się one faktycznie tak. Mieszkańców nowej Legnicy trzeba było sobie zjednać i wytłumaczyć im nowy porządek. Propaganda historyczna jest terminem złożonym. W kontekście naszego projektu odnosi się do przedstawiania historii II wojny światowej i czasu bezpośrednio po niej. Propaganda, którą uprawiano w ówczesnej Legnicy, z jednej strony nie jest fenomenem wyjątkowym i raczej wpisuje się w ogólnie panujące w Polsce Ludowej tendencje: pochwała partii, pracy, robotników, ZSSR, krytyka imperialistów, kułaków, bumelantów. Z drugiej strony wydaje nam się, że propaganda uprawiana w Legnicy była jednak w jakiś sposób szczególna właśnie ze względu na obecność sojuszniczych, a jednak obcych wojsk i to na niespotykaną skalę. W trakcie naszego projektu i rozmów ze świadkami epoki, a także podczas studium wszelkiego rodzaju literatury i materiałów źródłowych, jak również kilku wizyt w mieście, zweryfikowaliśmy tezę dotyczącą wymyślania słowiańskiej przyjaźni polsko-radzieckiej w celu legitymizowania obecności wojsk Armii Czerwonej (Radzieckiej) 97 w Legnicy. Dla nas interesujący jest subiektywny odbiór komunistycznej propagandy przez konkretną konstelację mieszkańców z lat 1945–62 i jej wpływ na ocenę wydarzeń. Analiza takiej propagandy to oscylowanie pomiędzy stereotypami i opinią rozmówców wyrobioną na podstawie ich własnych doświadczeń, narodową mitologizacją cierpienia i stwierdzeniem, że „w sumie to wszystkim nam ciężko było wtedy żyć”. W kontekście Legnicy zaś warto bliżej przyjrzeć się także temu, jak odnoszono się do obecnych tam jeszcze do 1962 r. 98 kilkunastu tysięcy obywateli niemieckich oraz jak oni widzieli to „wymuszone sąsiedztwo”. Zacznijmy od rozdźwięku na temat „zdobywania” niemieckiego Liegnitz, które miało miejsce w nocy z 9 na 10 lutego 1945 r. W dostępnej dziś fachowej literaturze historycznej nie znajdziemy opisu walki o Liegnitz na miarę Wrocławia czy Głogowa 99 . Miasta nie zdobywano w takim sensie (nawet jeśli władza będzie później tłumaczyć zdobywanie Lie- 97 Do roku 1946 istniała Armia Czerwona, którą następnie 23 lutego 1946 r. przekształcono w Armię Radziecką 98 Koniec ostatnich wysiedleń Niemców z Legnicy 99 Por. Kondusza, W. „Mała Moskwa”, Edytor, Legnica 2011: 20f; Świącik, J. L. „Podwójnie strzeżeni”, SRPDŚ, Wrocław 2010: 18, i in.
Seite 2 und 3: ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT. DIE BEVÖ
Seite 4: ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT. DIE BEVÖ
Seite 7 und 8: Aufgrund der Verwendung unterschied
Seite 9 und 10: 8 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyMUS
Seite 11 und 12: 10 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyMU
Seite 17 und 18: Martin König Liegnitz/Legnica und
Seite 29 und 30: мартин кёниг лигни
Seite 41: 40 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyMU
Seite 69 und 70: elzbieta szumanska Der Einfluss der
Seite 93 und 94:
92 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyMU
Seite 95 und 96:
Seite 97 und 98:
Seite 99 und 100:
Seite 101 und 102:
100 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyM
Seite 103 und 104:
102 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyM
Seite 105 und 106:
проектная команда
Alle anzeigen

Pomniki minionej epoki w Legnicy - Geschichtswerkstatt Europa

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

Template löschen?

Als Template speichern?