Pomniki minionej epoki w Legnicy - Geschichtswerkstatt Europa

Weitere Magazine

Empfehlungen

Info

Propaganda historyczna w Legnicy... my dnia codziennego. Nieuniknione były sytuacje wzajemnej pomocy, handlowania, wspólnej pracy, spotkania w kościele, na cmentarzu, w szkole. „W 1947 r. zaprzyjaźniłem się z pewnym Rosjaninem tu w Kunicach [wcześniej niem. Kunitz], który był magazynierem w majątku Armii Radzieckiej, tu gdzie był PGR. Nazywał się Wania Artiuszkin, a ja pracowałem w sklepie, gdzie była Karczma Staropolska. Wania przynosił wypatroszonego prosiaka i oddawał za litr wódki. Ja tego prosiaka oczywiście sprzedawałem” – opowiada długoletni działacz Domu Kultury w Kunicach pan Tadeusz Olejnik. Wspomnienia Olejnika na temat wizyty w radzieckich koszarach doskonale oddają atmosferę konkurencji i współzawodnictwa polsko-radzieckiego o to, kto jest „lepszym przyjacielem”: „Urząd Gminy wyznaczył mnie na spotkanie z przedstawicielami Armii Radzieckiej, którzy przyjechali z Legnicy do PGR w Kunicach (…) Wóda, wyżerka i co dusza zapragnie – delegacja była zachwycona. Była też rewizyta. I sekretarz partii, Podniesiński, naczelnik gminy Studencki, no i naturalnie ja. Obejrzeliśmy kilka plansz i zaproszono nas na poczęstunek. Wódki nie było, bo w koszarach „nielzia”. Nie chodziło nam o wódkę, ale zły był nawet I Sekretarz Partii, jak „bolszoj” major zachęcał nas do jedzenia kiełbasy i grubo na 3 centymetry nakrojonego chleba. Mówił: „Kuszajtie, u nas chlieba mnogo… U was chlieba krojut tonienko, bo u was chlieba nie chwatajet” 108 . Pan Olejnik kwituje to krótko: „Ot, miara kultury!” 2 kwietnia 1945 r. konferencja poczdamska ustaliła, ale ostatecznie nie regulowała kwestii zachodniej granicy Polski. Kwestia ta stała się jakby papierkiem lakmusowym, jeśli chodzi o stosunek polskiej ludności napływowej do nowej ojczyzny. W Legnicy poczucie tymczasowości i bycia „nie u siebie” potęgowały drobnostki, takie jak tablice wjazdowe do miasta napisane cyrylicą, czy wprowadzony czas moskiewski. Termin „Ziem Odzyskanych” 109 , do których zalicza się także Legnica, a który przypadkiem poruszyliśmy w rozmowie z niemieckimi respondentami, wywołał emocjonalną dyskusję. Oczywiście, do szczególnych zadań propagandowych, które stanęły przed nową władzą w Polsce, było wytłumaczenie Polakom strat na wschodzie oraz nowych nabytków na zachodzie kraju. Władza ludowa uciekła się do rozwiązania, które nie tyle legitymizowało objęcie w posiadanie ziem zachod- 108 „Proszę jeść, u nas chleba dostatek. U was chleb kroją cieniutko, bo brakuje.” 109 Ziemie Odzyskane to przyłączone do Polski w wyniku konferencji poczdamskiej następujące, położone na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej prowincje Niemiec (wcześniej pruskie): południowa część Prus Wschodnich, wschodnia część Śląska, wschodnia część Pomorza, Nowa Marchia i wschodnia część Saksonii. Razem: ok. 101.000 km². 45 nich, jako zdobyczy wojennej na Niemcach, ale po prostu określało te ziemie, jako odwiecznie polskie, czasowo „zagrabione” przez Niemców, a teraz, po wiekach, odzyskane. Pojęcie ziemie „odzyskane” było logicznym przeciwstawieniem terminu ziemie „utracone”. Celem propagandy miało być niekojarzenie zdobyczy na zachodzie z rekompensatą za utracone ziemie na Kresach, które przypadły w udziale ZSRR. Swoją drogą, Legnica ze swoim Zamkiem Piastów Śląskich, szybko została ochrzczona przez komunistyczną propagandę mianem Legnicy piastowskiej (tak jest do dziś). Poprzez asocjację panującej niegdyś na obszarze Śląska dynastii Piastów próbowano wytłumaczyć odebranie Śląska Niemcom i oddanie Polakom: „Musimy odbudować ziemie wydarte nam przed wiekami przez Niemców. A oparcie znaleźliśmy na wschodzie, wśród bratnich plemion słowiańskich jednej z nami krwi” 110 . Podobne przykłady legitymowania obecności Rosjan w Legnicy znaleźć można w prawie każdym numerze polskiej gazety „Pionier” 111 , czy wydawanych dla skoszarowanych żołnierzy „Znamion Pobiedy” 112 . Niemieccy rozmówcy mieli własne zdanie na temat tej geograficzno-historycznej propagandy: „Tak! Głównym argumentem jest dynastia Piastów. A czym była ta dynastia? To były niemieckie księżniczki, które poślubiły Polaków. Z tego wniosek, mówi Polak, że tu od zawsze byli Piastowie, to zawsze była polska ziemia. Kwestię można dowolnie przekręcać” – uważa Heinrich Kudoweh. Zresztą nie tylko ta kwestia wywołała żywą reakcję niemieckich rozmówców. Z pojęciem Ziem Odzyskanych w świadomości Polaków łączy się ściśle termin „repatriacja” (powrót do kraju ojczystego 113 ). Według niemieckich respondentów to jest swoistego rodzaju zawłaszczenie neutralnego pojęcia przez propagandę. Zdaliśmy sobie sprawę z tego w efekcie ich protestu, kiedy stało się jasne, że zupełnie inaczej niż ja, Polka, reflektują pojęcie tego słowa (w moim pojęciu, utrwalanym na lekcjach historii, jest ono neutralne). Dla nich nie było zupełnie oczywiste, że Dolny Śląsk mógł być obiektem czyjejś repatriacji. A jeśli już, to niemieckiej, na pewno nie polskiej. W tym kontekście należy dodać, że wysiedleni Niemcy nie byli nazywani w NRD lub RFN repatriantami. Tam temat wypędzeń przez długi czas pozostawał tematem tabu, a wysiedleńcy traktowani jak ludzie drugiej kategorii. „Oficjalnie byliśmy przesiedleńcami. Uciekinierów albo Ślązaków 110 Pionier, Nr. 7, z dn. 2 września 1945 r., S. 1 111 Wydawanej od 27 sierpnia 1945 r. najpierw w Legnicy, potem we Wrocławiu, od listopada 1946 r. przekształcona w wydawane we Wrocławiu „Słowo Polskie” 112 Dziennik nieprzerwanie wydawany w Legnicy w latach 1945–1993 113 Analiza pojęcia repatriacja w Poradni Językowej PWN, Artur Czesak, Instytut Języka Polskiego PAN; Słownik Języka Polskiego PWN 2012, Kraków, S. 315
46 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyMUSZENI SĄSIEDZI... вынужденное соседство... nie było” – wspomina z żalem Heinrich Kudoweh. Faktycznie słowo „repatriant” czy „uciekinier” niesie ze sobą całkowicie inny ładunek emocjonalny niż rzeczowy „przesiedleniec”, a dla świadków epoki ich doświadczenia wiążą się z emocjami i dramatami. Zadaliśmy respondentom pytanie, na ile zmienił się ich wizerunek Niemca, Polaka lub Rosjanina w stosunku do tego sprzed wojny. Celem zabiegu miała być analiza zmiany nastawienia na przestrzeni czasu i jej przyczyny. „Najgorszym kolegą był Edek Körner, zawsze bił mnie dużymi, roboczymi rękawicami, jakie nosił zimą do szkoły. Później okaże się, że Edek był synem Volksdeutscha” – wspomina pan Tadeusz. „W czasie wojny mieliśmy także robotników-najemników: Ukraińców, ostarbeiterów, także Polaków. Polaków ciągle tłukli, głównie Francuzi i Ukraińcy oraz Holendrzy, których też mieliśmy. Bo Polak tylko kradł! (…) Dziwnie było, kiedy Polak przychodził do rodziny. Czuć było pewien… dystans” – opowiada Kudoweh na pytanie o jego doświadczenia z Polakami jeszcze zanim ci przybyli do Legnicy. Interesujące, na ile na tę współczesną relację wpłynęły późniejsze doświadczenia drugiej wojny światowej i kontaktu polsko-niemieckiego na przyłączonych do Polski poniemieckich terenach. Nasi rozmówcy niechętnie przyznają się dzisiaj do faktu, że ówczesna propaganda historyczna była im nawet czasami na rękę. Status repatrianta, Legnica jako spuścizna Piastów, rywalizacja o to, kto był bardziej poszkodowany, kto miał większy udział jeśli nie w oswobadzaniu, to choć w budowaniu Legnicy, a z czyjej winy została zniszczona i zaniedbana – takie kwestie do dzisiaj są punktami spornymi. Zauważyliśmy w trakcie wywiadów, że każdy chce jakby trochę Эльжбета Шуманьская tej historii zawłaszczyć dla siebie, chełpi się wyższością nad inną narodowością, tłumaczy słabości drugich z wielkim znawstwem, często z lekceważeniem, raczej neguje wspólnotę doświadczeń. Czy jest to wynik zabiegów propagandowych? Można przypuszczać, że w pewnym sensie tak. Igranie stereotypami, choć przybierało różne formy, w jakimś stopniu zakorzeniło się w ludzkiej świadomości. Być może wiara w nie pozwalała lepiej uporządkować powojenny, traumatyczny świat, odnaleźć się w nowej rzeczywistości, zrozumieć to, co się wokół dzieje oraz dawać sobie radę na co dzień. Ze strony Rosjan gloryfikacja własnych dokonań to jedyne wyjście, by zniwelować dokonane zbrodnie i legitymować okupację nowej Polski. Przecież Związek Radziecki pochłonął miliony istnień ludzkich głównie z własnej ojczyzny. Głód sukcesu, wiary w sens poczynań zmierzających do stworzenia komunistycznego państwa, ufność w nieomylność radzieckiego reżimu to jedynie niektóre z bardzo ludzkich potrzeb Rosjan stacjonujących w dalekiej Polsce, z dala od domu i w sumie też wśród obcych. Można sobie wyobrazić, że oni także poddawani byli indoktrynacji, by jakoś uporać się z takim stanem rzeczy. Natomiast negowanie przesiedlenia Polaków jako cechy wspólnej powojennych losów z Niemcami to z jednej strony niemiecka próba uzyskania monopolu na martyrologię, traumę procesu opuszczania stron rodzinnych, a z drugiej szukanie sprawcy ich nieszczęścia. Sposób takiego myślenia to przede wszystkim strategia na przeżycie. Wypchnięcie z pamięci wydarzeń lub pojęć umniejszających własne nieszczęścia i szukanie pozytywnych stron po swojej, a negatywnych po drugiej stronie – to całkiem ludzkie, zrozumiałe i spotykane także gdzie indziej i kiedy indziej. историческая пропаганда в городе легницa – наблюдения с точки зрения вынужденного соседства и на основании различных источников еще в ходе подготовки и изучения литературы, которая ввела нас в проблематику проекта, мы поняли, что в масштабе Польской народной республики (далее Пнр), город легница был своего рода полигоном, где проводились испытания по введению нового послевоенного порядка. в результате Потсдамской конференции легница географически не изменила своего места на карте мира, в то время как ключевые для самоопределения города факторы подверглись значительным изменениям: • в 1945 году, немецкий город лигниц (нем. Liegnitz), сначала переименовали в лигницу, а затем в легницу, и город оказался в новых границах Пнр. • город оказался по советскую сторону железного занавеса, вследствие чего, на данной территории стала внедряться система и идеология советского союза, а также стали претворяться в жизнь новые изменения. • Перенесение границ и перспектива создания гомогенного государства, привели к повсе-
Seite 2 und 3: ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT. DIE BEVÖ
Seite 4: ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT. DIE BEVÖ
Seite 7 und 8: Aufgrund der Verwendung unterschied
Seite 9 und 10: 8 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyMUS
Seite 11 und 12: 10 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyMU
Seite 17 und 18: Martin König Liegnitz/Legnica und
Seite 29 und 30: мартин кёниг лигни
Seite 43 und 44: Elżbieta Szumańska Propaganda his
Seite 45: 44 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyMU
Seite 69 und 70: elzbieta szumanska Der Einfluss der
Seite 97 und 98:
96 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyMU
Seite 99 und 100:
98 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyMU
Seite 101 und 102:
100 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyM
Seite 103 und 104:
102 ERZWUNGENE NACHBARSCHAFT... WyM
Seite 105 und 106:
проектная команда
Alle anzeigen

Pomniki minionej epoki w Legnicy - Geschichtswerkstatt Europa

Erfolgreiche ePaper selbst erstellen

Template löschen?

Als Template speichern?