aprıl 2012 - tojdac.org

The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC April 2012 Volume 2 Issue 2
Türkiye’de radyo yayıncılı!ı 1927 yılında ba"lar, Kejanlıo!lu, Türkiye yayıncılık tarihinde
1950’lerin partizan radyo dönemi olarak anıldı!ını söyler 16 . Bunun sebebi 1954 yılından sonra
DP’nin radyoyu propaganda aracı olarak kullanmasıdır. TRT 1964 yılında kurulur, TRT
bünyesinde ilk TV yayını ise 1968 yılında gerçekle"tirilir. 1971 yılında TRT’nin özerkli!ine
son verilir, Eylül 1980 Kasım 1983 arasındaki süreç ise Kejanlıo!lu’na göre baskıcı bir askeri
yönetim dönemidir 17 . 1990 ba"larında Cumhurba"kanı Turgut Özal’ın, ABD gezisinde yaptı!ı
bir açıklamada, yurtdı"ından Türkçe yayın yapılmasını engelleyen bir kural olmadı!ını, bir
kanal kiralayanın Türkiye’ye yayın yapabilece!ini söylemesiyle, tecimsel kurulu"ların önü
açılır ve 1990-1993 arasında yasaya aykırı dönem ya"anır 18 . Türkiye’nin birçok yerinde özel
radyolar yayın hayatına ba"lar. Küçük bir verici, bodrum katına kurulan bir stüdyo radyo
yayınını gerçekle"tirmek için yeterlidir. Ancak Türkiye’de radyo yayına yapma hakkı sadece
TRT’dedir bu nedenle 15 Nisan 1992’de tüm özel radyoların yayını durdurulur. Özel
televizyon ve radyoların yasaklanmasına kar"ı açılan “Radyomu istiyorum” kampanyasıyla
arabaların antenlerine siyah kurdeleler ba!lanır. Temmuz 1993’te Anayasa’n›n 133.
maddesinde yapılan de!i"iklikle, Kejanlıo!lu’ndan ö!rendi!imize göre radyo ve televizyon
istasyonları kurmak ve i"letmek kanunla düzenlenecek "artlar çerçevesinde serbest bırakılır,
bir kamu tüzel ki"ili!i olarak TRT kurumunun da özerkli!i ve yayınlarının tarafsızlı!ı esası
kabul edilir 19 . Nisan 1994’te Meclis’te kabul edilen 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların
Kurulu" ve Yayınları Hakkında Kanun, Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözle"mesi’ne (ASTS)
uyumlu olarak hazırlanmaya çalı"ılmı"tır. Kısa bir süre sonra, Mayıs 1994 tarihinde Radyo
televizyon Üst Kurulu kurulmu"tur. Bugün Türkiye’nin dört bir yanından farklı frekanslarda
1000’in üzerinde yerel bölgesel ve ulusal kanal yayın yapmaktadır.
4. KAYBEDENLER KULÜBÜ’NDE !Ç! BO"ALTILAN DÖNEMSELL!K VE
C!NS!YET POL!T!KALARI
Kaybedenler Klulübü’nde 1990’ları görmek için Kaan Çaydamlı’nın sözünü etti!i 6:45
yayınları tarafından basılan kitapların yayınlanma tarihine bakmak ya da bugün Olympos’un
bir kaçı" mekanı, Kadıköy’ün de aynı Kadıköy olmadı!ını, Akmar Pasajı’nın alternatif bir
mekan de!il ders kitapları satılan bir yer oldu!unu dü"ünmek gerekir 20 . En önemlisi
yönetmenin kendisinin, Evet, bugün o kadar sansürsüz konu"amazlar çünkü. 90’lardan
bugüne kadar çok güzel bir "ekilde i"letilen oto- sansür söz konusu (…) Hatta tehdit bile
etmeden kapıda tak diye vururlar çocukları (…) Bugün birisi münferit bir olayla ilgili tek bir
laf edince onun hayatını, kariyerini her "eyini bitiriyoruz. Hrant Dink’i öldürdük. #nsanları
hain, kalle", satılmı" yapıyoruz. Türkiye’de, sizin bir konu hakkındaki görü"ünüze
katılmazsam size insan olarak da katılmıyorum. Birlikte var olamıyoruz. Bu çok tehlikeli! 21
sözlerinde ifade etti!i gibi, Kaan ve Mete’nin radyo programında söylediklerinin bugün
sözünü etmek mümkün de!ildir. Ancak Tolga Örnek söz konusu dönemsel niteliklerin arka
planına yer vermez, 1990’ları görsel anlamda destekleyici ö!eler kullanmaz.
Örnek, filmin geçti!i döneme dair yorumunuz ne sorusunu; 1990’lar bir ku"ak için radyo
demekti, henüz internet’in bizi ele geçirmedi!i zamanlarda bir sı!ınaktı. Kaybedenler Kulübü,
1990’larda radyoya önem vermi", bir programı takip ederek, onun saatini bekleyerek vakit
geçirmi" herkes için önemli bir "eyi temsil ediyor. $imdilerde yalnızlı!ını sanal aleme kusan
ku"ak, o zamanlar radyo dinleyerek, hatta zaman zaman radyoyu arayarak kusuyordu
yalnızlı!ını. O yıllara dair yorumum yok ki benim filmde. Ki"isel olarak da yok. Yakın
dönemi yorumlayabilecek kadar uzakla"tı!ımı zannetmiyorum. 90’lar, e!itimimle, sonunda
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
16 Beybin Kejanlıo!lu Türkiye’de Radyo ve Televizyon Yayıncılı!ı Siyasası Radyo ve Radyoculuk içinde.
Derleyen Sevda Alanku" IPS #leti"im Vakfı Yayınları, 2005, sf 154.
17 Kejanlıo!lu, sf 161.
18 Kejanlıo!lu, sf 164.
19 Kejanlıo!lu, sf. 166.
20 William Blake Masumiyet $arkıları çev: Selahattin Özpalabıyıklar 6:45 Yayınları 1999, Theodore Sturgeon
#nsandan Öte çev: Deniz Ako!lu 6:45 Yayınları, 1999.
21 Ceyda A"ar, Bugün Olsa Vururlardı Onları ,28 Mart 2011 Radikal.
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 140