aprıl 2012 - tojdac.org

The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC April 2012 Volume 2 Issue 2
bu tercihlerini koltuklarındaki dü!melere basarak belirlemi" ve onların tercihlerine göre
filmin gidi"atı belirlenmi"tir.(Sayın,2007:28-29)
Görsel 2. Kinoautomat enstalasyonu sırasında sinema salonundan bir görüntü
http://www.kinoautomat.cz/foto.htm
Görsel 2’de de görülebilece!i gibi seyircilerin yaptı!ı oylama sonucu en fazla tercih edilen
seçene!e göre film ilerlemi" ve seyircilerin belirledi!i bir sonla sona ermi"tir. Bu tarihten
sonra birçok interaktif film denemesi yapılmı"tır. Bunların arasında bu çalı"ma açısından ele
alınabilecek bir di!er örnek yine aynı yönetmene ait 1990 yılında yapılan Cinelabyrinth isimli
çalı"madır. #lkine göre çok daha komplike biçimde tasarlanan bu projede bu kez bildik bir
sinema salonu yerine tamamen bu proje için tasarlanmı" bir mekan söz konusudur. Seyirciler
filmi izlemeye önce bir salonda ba"lar, ardından tercih ettikleri seçeneklere göre küçük
odalara ilerlerler. Bu odaların her biri küçük birer seyir salonudur ve seyirci tercih etti!i
seçene!e göre ilerleyip, hikâyeyi ki"isel tercihine göre sonlandırır. (Sayın,2007:31-32) Bu
projenin ilkinden en önemli farkı, etkile"imde bulunan seyircilerin bir topluluk olarak de!il,
birey olarak tasarlanmı" olması ve tüm seyir sürecinin ki"isel bir tercih yolculu!u olmasıdır.
Teknolojinin geli"mesine paralel olarak o tarihten bugüne birçok interaktif sinema çalı"ması
gerçekle"mi" ve kavramın kendisinin sınırlarını zorlayacak kadar farklı çalı"malar yapılmı"tır.
Ancak bu teknik do!ası gere!i bilgisayar ve video oyunu mantı!ına daha yakın oldu!undan
daha çok bu alan üzerinden ilerlemi" ve büyük geli"meyi burada göstermi"lerdir. Günümüzde
de hızlı bir "ekilde yükseli"ini sürdürmektedir.
Ancak bu çalı"ma açısından interaktif sinema ve seyircinin konumu üzerine de!erlendirme
yapmak için interaktif sinemaya bir hikâye anlatma biçimi olarak bakmakta ve seyircinin
konumunu bu hikâyeyle olan etkile"imine göre tanımlamakta yarar görülmektedir.
Manovich, interaktif sinema konusunda görü"lerini sundu!u çalı"masında, interaktif anlatıda
anlatı ile etkile"imde olan ki"inin adeta bir veritabanında, bu veritabanını yaratıcısının
kurdu!u ba!lantıların arasında gezindi!ini belirtir. (Manovich,2001:226) Manovich’in de
vurguladı!ı ve unutulmaması gereken "ey, seyircinin anlatıyı de!i"tirme olana!ının
yönetmenin ona sundu!u "ansa ba!lı olmasıdır. Ki bu da interaktif sinemanın vaat etti!i
kar"ılıklı etkile"im olana!ının sınırlarını çizmektedir.
4. SONUÇ
Hiçbir sanat yapıtı, alımlayıcısından ba!ımsız olarak var olmaz ve alımlayıcı ki"i, o yapıtın
anlamlandırılma süreci ve bu sürecin tarihsel izle!inde oldukça önemli bir dinami!e sahiptir.
Sinema sanatında da seyirci böyle bir dinami!e sahip oldu!u gibi, ideolojik ba!lamda bu
sanatın tüketicisi konumunda oldu!undan, varlı!ı zorunlu bir hal almı"tır. Tıpkı tiyatro, opera
ve bale gibi sinemanın tarihi de, içerisine seyircisini alan ve seyircisiyle olan ili"kisine göre
belirlenen bir tarihtir. Sinema-seyirci ili"kisinin sinemanın temel üretim formları olan
pelikülden dijitale do!ru giden bir izlekte ele alındı!ı bu çalı"mada, sinemada seyir kültürü ve
seyircinin de!i"en konumu bu çerçevede ele alındı.
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 71