aprıl 2012 - tojdac.org

The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC April 2012 Volume 2 Issue 2
insan ruhunda temel olarak korku ve acıma duygularını uyandırdı!ını söylemesinde oldu!u
gibi, olanaklılıkları bakımından sinemanın, mekan ve zaman sınırının da olmaması
(günümüzdeki üç boyutlu geli"imi de hesaba katılırsa) nedeniyle korku, endi"e, acıma
duygularını en etkili biçimde kullanan sanatlardan biri oldu!unu söylenebilir. Robert Kolker
izleyicilerin büyük bir kısmının tüm dünyada neredeyse bir filmin nasıl olması ve ne
söylemesi gerekti!i konusunda belli kodlar tarafından ko"ullandırıldı!ını söyler. Bu uzla"ılar
çok genel anlamıyla klasik anlatımın genel geçer unsurları olarak nitelendirilebilir. Bu
unsurlar Kolker’e göre filmin "effaf iletimi ve anlatılan öyküye eri"ebilmek için herhangi bir
çaba sarfetme gereklili!inin olmaması "eklinde nitelendirilebilinir (Kolker, s.119). Kolker’e
göre klasik stil öyküyü hızlandırır ve izleyiciyi de kesinlikle filmin içine yerle"tirir(Kolker,
s.132). Olay örgüsü, kurgusu, ve filmin stili izleyicinin atmosferin içine girmesini
kolayla"tıracak biçimde düzenlenmi"tir. Sinema salonlarının karanlık ve yalıtılmı" olması da
filmin atmosferine girebilmeyi, duygu birli!inin yaratılması ve özde"le"meyi kolayla"tırır.
Hitchcock dramayı tanımlarken “sıkıcı parçaları kesip çıkarılmı" ya"am” tanımını
kullanmaktadır (aktaran Armes, s.93). Bu tanım aslında bir anlamda gerçekçilik sorununu da
ortaya koyar. Çünkü klasik dramatik anlatımda ve dolayısıyla klasik sinemada gerçekli!in
gözlenip en gerçekçi bir "ekilde perdeye aktarılması gibi bir dert asla olmamı"tır. Burada
amaç daha çok gerçekmi" gibi yapan kurgusal öyküler anlatmaktır. Armes bu durumu
“Hollywood’da ya"am gözlenmez fakat temel malzeme olarak talan edilir” diyerek ifade
etmektedir (Armes, s.93). Yönetmen gerçekli!in duygusunu, ritmini yakalamaya çalı"maz
ama onun yerine onun tam bir kopyasını kurmaya çalı"arak gerçeklik yanılsaması yaratır.
Gerçekçi sinema teknik olanakların yalınla"tırılmasından yanayken, klasik anlatı filmi teknik
ve endüstiriyel ilerlemeleri tam da bir gerçeklik yanılsamasını olu"turmada büyük bir
ba"arıyla kullanır (Armes, s.93). Aslında gerçeklik sorunu çok kapsamlı olmakla birlikte
temel olarak bir stil sorunu olarak adlandırılabilir. Yani iletilen anlamdan çok o anlamın nasıl
iletildi!i ile ilgili bir süreçtir. Bu da biçim ve içerik sorunsalından ayrı dü"ünülemez. Tahsin
Yücel, yazın ba!lamında gerçeklik olgusunu irdelerken, en somut olguların anlatımında bile
anlatım esnasında ba"ka bir gerçeklik olu"turuldu!unu ifade etmektedir. Bu gerçek bir içerik
olmaktan çok bir biçimdir. Yücel’e göre yazında bir gerçeklikten söz edilebilirse, bu
nesnelerin oldu!u gibi yansıtılmalarında de!il, bu dilin nasıl yansıtıldı!ının bilinmesiyle
ilgilidir. Yani en gerçekçi yapıt gerçe!i oldu!u gibi çizen de!il, dünyayı bir içerik olarak
kullanarak, dilin (biçimin) gerçekdı"ı gerçekli!ini ara"tıran yapıttır (Yücel, s.29). Bu nedenle
anlatımın biçimi onun ideolojik yansıması olarak da okunabilir. Dolayısıyla Klasik anlatı
sinemasının ideolojisi de, onun gerçe!in yerine geçerek yeni bir gerçek üretmesi ancak bunun
üzerini sürekli örterek gizlemeye çalı"ması olarak dü"ünülebilinir. Günümüzde, belirli kodlar
içinde filmlerin üretildi!i Hollywood’da, klasik stilin olanaklarını arttıran ve sınırlarını
zorlayan dijital teknolojilerin daha da yaygınla"tı!ı söylenebilir. Kolker’e göre görüntünün
yapay olarak olu"turulması, arkadan gösterim, örtü i"lemi ve görüntü üretmenin di!er
biçimleri gibi eski uygulamaların ço!u artık bilgisayar üzerinde yapılmaktadır. Arka planlar
üç boyutlu grafik programlarla gösteriliyor, karakterler sayısal olarak kopyalanmı"
insanlardan olu"an kalabalıkların ortasına yerle"tirilebiliyor. Ancak burada de!i"meyen çok
önemli bir unsur söz konusudur. Yani tüm bu dijital teknikler aslında eski tarz optik i"lemle
aynı amacı ta"ırlar; en üst düzeyde gerçeklik etkisi elde etmek (Kolker, s.159). Burada elde
edilmek istenen gerçelik Aristo’nun tarif etti!i mimesisin sınırlarını zorlamakta mıdır
Mimesis böyle bir teknoloji ile nasıl bir estetik boyuta ta"ınacaktır Tüm bu teknolojilerin
mimesisin kurulu"undaki gerçeklik algısını arttıraca!ı ya da arttırma yönünde kullanıldı!ını
söyleyebiliriz.
3. KLAS!K DRAMAT!K BIR ANLATI OLARAK ÜÇ BOYUTLU B!R F!LM;
AVATAR
James Cameron’un 2009 yılında çekti!i filmin görüntü teknolojileri konusunda bir çı!ır
açarak belki de yeni bir sinemasal esteti!in habercisi oldu!u söylenebilir. Ancak filmin tüm
bu yeni teknik olanaklılıklarına ra!men, bütünsel olarak klasik dramatik anlatımın temel
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 26