aprıl 2012 - tojdac.org

The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC April 2012 Volume 2 Issue 2
kaçı! alanı olması ba"lamında ele alınmalıdır. (Kırel,2010:29) Sinema salonunun fiziksel
özelli"i, karanlı"ı, sessizli"i ve izlenilen filmin atmosferinin hem teknik ve görsel anlamda
seyirciyi ku!atmı! oldu"u gerçe"i göz önüne alındı"ında, Kırel’in yorumunun haklılık payı
ortaya çıkmaktadır. Sinema salonunda film izleme deneyimiyle ilgili de"inilmesi gereken bir
di"er önemli nokta da seyircinin film izleme sırasında ya!adı"ı katharsis, özde!le!me, haz
alma deneyimi ve seyircin sinemaya gitme nedeninin bunlarla da ili!kilendirilmesi
gerekti"idir. Aristotales’in Poetika isimli eserinde kullanılan ve sanat-estetik kuramları için
anahtar sözcük haline gelen katharsis, en genel anlamı ile arınma sözcü"üne kar!ılık
gelmektedir. Seyircinin ya!adı"ı bir deneyim olarak nitelendirilen bu kavram, Aristotales’e
göre eylem içindeki ki!iler tarafından gerçekle!tirilen taklit aracılı"ıyla, acıma ve korku gibi
heyecan yaratan duyguların katharsisi sa"lanmaktadır. Özde!le!me ise yine seyircinin
ya!adı"ı bir deneyim olarak, seyircinin sinema salonunda perdede izledi"i görüntüler
kar!ısında, kendi algısını simüle eden kamerayı a!kın bir özne olarak kurması, onunla
özde!le!mesi ve bu yönlendirme do"rultusunda kendisini izledi"i anlatı içerisindeki bir
karakterin yerine koyup, onunla özde!le!mesidir. Seyirci, “kamera” ile özde!le!ti"i için,
perdedeki görüntü-lerin kayna"ının kendisi oldu"unu sanır. Artık perde, ona kendisini
yansıtan bir ayna olmu!tur”.(Erdo"an, 1996:246) Sinema salonda ya!anan ki!isel deneyimin
bu yönleri de sinema-seyir sürecinin önemli ö"elerinden biri olup, geleneksel üretim tarzının
de"i!mesinin ardından seyircinin de"i!en konumunu analiz etmek anlamında önem
ta!ımaktadır.
3. D!J!TAL S!NEMA
Dijital sinema, altyapısı 1970lerde ba!layan ve etkisi 1990’lı yıllarda görülmeye ba!lanan
teknolojik de"i!imlerin bir sonucu olarak ortaya çıkmı! ve geçerlili"ini hala korumakla
birlikte gün geçtikçe yaygınla!an bir üretim biçimi olarak oldukça önemli bir yerde
durmaktadır. Dijitalle!me kavramı çerçevesinde ele alınan bu de"i!im ise bugün “yeni
medya” ba!lı"ı altında tartı!ılmakta ve bu alanda oldukça fazla sayıda çalı!ma yapılmaktadır.
Yeni medya konusunda yaptı"ı kuramsal çalı!maları nedeniyle oldukça önemli bir isim haline
gelen Lev Manovich, The Language Of New Media isimli çalı!masında, yeni medyanın 5
temel niteli"i (Sayısal temsil, modülerlik, otomasyon, de"i!kenlik, kod çevrimi) oldu"undan
söz etmi! dijitalle!meyi, yeni medyanın ilk ve esas özelli"i olarak
tanımlamı!tır.(Manovich,2001:27-49) Ona göre dijitalle!me iletinin kodlardan, matematiksel
simgelerden olu!masıdır. Böylece tüm veriler sayılabilir ve programlanabilir hale
gelmektedir. (Manovich,2001:27)
Dijital sinema ise en genel ve anla!ılır tanımı ile, sinema filmlerinin “geleneksel yöntem olan
35 mm film !eritleri yerine sayısal teknoloji kullanılarak üretilmesi, da"ıtılması ve
gösterimini” içermektedir.(Buyan, 2006:59) Teknik anlamda içerdi"i süreç ve i!leyi! mantı"ı
anlamında ise “dijital kayıt, sıkı!tırma, güvenlik için kodlama, depolama, uydu,
network/internet ya da dijital disk aracılı"ıyla da"ıtım, güvenlik kodunun çözülmesi,
sıkı!tırmanın açılması, sıkı!tırılmamı! hale getirilmesi ve dijital projektörle gösterim
süreçlerini” kapsamaktadır (Erkılıç,2006:65).Sinemada dijital teknolojilerin kullanılmasının
üretim ve gösterim olanaklarında yarattı"ı etki o denli büyüktür ki, sinemada sesin
bulunmasının ardından en önemli de"i!im olarak gösterilmektedir. Sinemada dijital
teknolojinin ilk örnekleri ses kaydı ve bazı özel efekt kullanımları !eklinde görülmü!tür. Bir
süre sonra film kameraları da 35 mm film yerine dijital teknolojiye göre düzenlenmi! ve önce
DV, ardından HD kameralar kullanılmaya ba!lanmı!tır. Son olarak da filmin postprodüksiyon
yani yapım sonrası tüm a!amaları da dijital ortamda yapılmaya ba!lanmı!,
böylece film yapım süreçlerinin bir ço"u dijital ortamda gerçekle!meye
ba!lamı!tır.(Erkılıç,2006:63) Dijital devrimin son a!aması olan dijital gösterim olanaklarının
ilerlemesiyle bu teknik gerçek anlamda etkisini göstermi! olmakla birlikte, çalı!manın
merkezine aldı"ı sinema-seyir kültürü açısından daha tartı!ılabilir sonuçlar elde edilmi!tir.
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 68