aprıl 2012 - tojdac.org

The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC April 2012 Volume 2 Issue 2
yazıdaki biçimsel de!i"imleri malzemeden ba!ımsız olarak, anında uygulanabilir hale
getiriyordu. Bütün bu geli"meler sonucunda tipografide “kalite ideali” tekrar sorgulanmaya
ba"landı. Metinlerin ki"isel ya da mikro bilgisayarlarda dizilip düzenlenmesine olanak
sa!layan dijital teknoloji ise tipografik kalitenin yükselme ve yaygınla"ma sürecini daha da
hızlandırdı. Dijital ça!da tipografik malzeme ve araç-gerecin ekonomik yapısı da büyük
de!i"ime u!ramı", metal dizgi makinelerinin ve foto dizgi sistemlerinde kullanılan foto!rafik
ve kimyasal malzemelerin üreticileri birer birer sahneden çekilmeye ba"lamı"tır.
Dijital teknolojinin tipografi alanındaki evriminde iki önemli bulu"tan söz etmek gerekir.
Bunlardan birisi; sonuçların ekran üzerinde belirli bir görsel analog sistemi içinde kusursuz
biçimde görüntülenebildi!i küçük ve ekonomik “ki"isel bilgisayarlar”, di!eri ise; basılı
sayfanın bütün unsurlarını tanımlayabilen “bilgisayar yazılımları”dır.
Postcript sayfa tanımlama dili dizgi makinelerinden ba!ımsız, konforlu bir çalı"ma ortamını
gerçe!e dönü"türmü"tür. 1080’lerin ortalarından itibaren Postcript olarak tanımlanmı" yazı
karakterlerinin sistemle uyumlu her türlü ortamda kullanılıp basılması mümkün hale
gelmi"tir. Böylelikle dizgi süreci elle dizginin sa!ladı!ı özgür kompozisyon olanaklarına
tekrar kavu"mu", yazı karakterlerinin-eskiden oldu!u gibi-tasarımcılar tarafından
hazırlanması imkânı do!mu"tur. Dijital teknoloji matbaacılık sektörünün tutucu ve sınırlayıcı
yapısını kırmı", tipografi ve matbaacılık ile ilgili bilgiler önceleri bu konunun dı"ında tutulan
insanlar arasında da yayılmaya ba"lamı"tır (Becer, 2007:275).
Baskı teknolojisi küçülerek daha sofistike ve daha kolay ula"ılabilir hale dönü"tükçe; mesajın
içeri!ini belirleyen kitlenin tasarım ve üretim üzerindeki denetimi de artmaktadır. Ancak
sa!ladı!ı bu üstünlüklerin yanı sıra, dijital teknolojinin tipografi alanında yarattı!ı bazı
olumsuz etkilerden de söz etmek gerekir: Metinlerin klavye üzerinde karakter tanımlayan
kodlara dönü"mesi, tipografi tasarımcısına duyulan ihtiyacı azaltmı"tır. Yüzyılların
birikimiyle elde edilen “tipografik bilgelik” artık büyük bir risk altındadır. Tipografik
ayrıntılardaki ustalık, incelik giderek kaybolmaya yüz tutmu"; sayfa düzenlenmelerinde ve
kelimenin bölünme biçiminde egemen olan sanatsal ve ekonomik bakı" açısı, kaba ve katı
ekonomik yapı içinde konumunu büyük ölçüde yitirmi"tir. Ki"isel bilgisayarlar; dijital
teknolojinin hızlı bir biçimde geli"mesiyle tipografik uygulamaların yanı sıra yazı karakteri
tasarımlarında da kullanılmaya ba"lanılmı"tır. Örne!in; “font” terimi metal dizgi döneminde
belirli bir kalınlık ve punto ölçüsündeki yazı karakteri setini tanımlamada kullanılıyordu. Ama
bu terim dijital teknoloji ça!ında herhangi bir yazı karakterini belirten genel bir tanıma
dönü"mü"tür.
3.1. Bitmaplar ve Vektörler
Resim bilgisinin dijital olarak depolanabilece!i “Bitmap ve Vektör” olarak iki ayrı yolu
vardır: Ekranda ya da dijital olarak üretilmemi" baskıda, metin piksel olarak adlandırılan
mozaik "eklinde boyanmı" noktaların parmaklıkları "eklinde, arzu edilen "ekli olu"turmak için
sunulur. Bu ızgara "ekillendirmesi bir bitmaptır. Dosyalar her tekil pikselin sayfasında renk ve
pozisyon hakkında bilgi içerdi!i için bitmaplar hafıza-yo!unluklu olabilir. E!er Bitmap
resimleri büyütülmek istenirse, yazılım sadece piksellerin sayısını hesaplayabilir, çünkü esas
pikseller ve esas hacmin çentikli özellikleri geni"letilir.
Stratejik noktaları birle"tiren düz ve kıvrık satırlar vasıtasıyla vektörler bir taslak "ekli
betimler. Düz çizgiler ve kıvrımlar matematiksel bir formül olarak bir dosya üzerine
kaydedilir. Sonuçlanan "ekiller daha sonra pikseller ile doldurulur. Bu da iyi özellikli ölçme
için olanak sa!lar vektör resmi geni"letildi!i zaman, vektör noktalarının koordinatları tekrar
konumlandırılmı"tır. Fakat bu noktalar arasındaki kıvrımlar ve düz çizgilerin kontrolü
matematiksel formülü sabit kalır; daha sonra yeni "ekil pürüzsüz kenar çizgili, iyi
tanımlanmı" resim ile sonuçlanan pikseller ile doldurulur. Vektör resim dosyaları bitmap
dosyalarından daha küçüktür. Resim "ekilleri vektör veya bitmap olarak kaydedilir ve bu
yazına e"it olarak uygulanır. Her unsur için koordinatlar çizili "ekilleri temsil etmek için
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 50