aprıl 2012 - tojdac.org

The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC April 2012 Volume 2 Issue 2
Vicente’a göre (2008:275) üç temel yararı vardır: ürünün geni! alanda mevcut olması; hak
sahibi için kullanılabilir ekonomik bir model olu!u ve film yapımcısının film üzerinde elde
etti"i kontrol.
Online platformlar sayesinde hem yeni filmler hem de daha önceki yapımlara ve klasik
filmlere ula!mak daha kolay olmaktadır. Örne"in John Grierson ve Robert Flaherty’nin
Industrial Britain (1931) ya da Frank Capra’nın Why We Fight (1942-45) filmleri
www.archive.org sitesinden izlenip indirilebilir. Bu platformların bir di"er avantajı,
düzenlenen yasalardan dolayı sinema ya da televizyonda sansürlenen filmlerin internet
da"ıtımlarında sansürsüz haliyle izleyiciye ula!abilmesidir. Bu özellik, kontrol
mekanizmalarının daha esnek hale gelmesi, film yapımcısının tasarladı"ı haliyle filmini
izleyicisine ula!tırabilmesi ve daha özgür olması açısından di"er platformlara kıyasla oldukça
de"erlidir. Son yıllarda bir çok !irket gi!e ba!arısı elde etmi! filmlerin oldu"u kadar ba"ımsız
belgesellerin de satı!ını ya da gösterimini online platformları kullanarak yapmaya ba!lamı!tır.
#irketlerin sundu"u bu servislerden kimisi film yapımcısının/yönetmeninin filmini almak için
sadece bir kez ücret talep ederken kimisi de filmin kullanıcılar tarafından her indirili!inden
gelir payla!ımı talep edebilmektedir (Gllyne,2011:203, 204) Bu servisler film izlemek için
ödeme yapan seyirci yoluyla belgesel film yapımcılarına finansal bir yol açarlar.
DocsOnline.tv, Documen.tv, Onlinefilm bu imkanı sunan sitelerden bazılarıdır. Bu gibi
sitelerin hem izleyiciye hem de filminin da"ıtımını ve gösterimini yapmak isteyen film
yapımcısına sa"ladı"ı olanaklar ve ücretlendirmeler birbirinden farklıdır. Örne"in geli!me
a!amasında olan sitelerden Docsonline interaktif bir on-demand sistemidir. Sitenin tüm
içeri"ine aylık 8.99 euro ile ula!mak mümkündür. Bu siteden herhangi bir filmi izleyenlerin
kullandı"ı her dakika için ödenen ücretin %50’si do"rudan telif hakkı sahibine di"er %50’si
web sitesi yönetimine gitmektedir (docsonline.tv). Documen.tv ise, $ 4.99 kar!ılı"ında
herhangi bir filmi izleyicisine gün içinde be! kez izleme olana"ı sunmaktadır. Filmin her
satılı!ından hak sahibine ödeme yapılır (documen.tv).Bu hizmetlerin en büyük avantajı, film
yapımcısının filmini ki!isel olarak gönderip parayı do"rudan alması, tüketicilerin gerekli
!artları sa"laması ko!uluyla anında filmi edinebilmesidir. Bu özellikler, kullanıcılar arasında
filmin ve film üzerine tartı!maların daha hızlı yayılmasına yardımcı olmaktadır. Aslında
bütün çevrimiçi alanlarda durum böyledir çünkü filmi yakın çevreyle payla!mak ya da film
hakkında görü! bildirmek isteyen tüketiciler filmin URL linkini çe!itli mesaj panolarına
koymakta, kolayca mail göndermektedir. Bu !ekilde film binlerce ki!iye ula!mı! olmaktadır.
Türkiye’den örneklere baktı"ımızda belgesel film yapımcılarının/yönetmenlerinin interneti
gösterim ve da"ıtımdan ziyade a"ırlıklı olarak filmlerin tanıtımını yapmak için kullandı"ını
görüyoruz. Örne"in, Necati Sönmez ve Emel Çelebi ZeZe Film (www.zezefilm.com) adlı
sitelerinde bugüne kadar çekmi! oldukları filmler hakkında bilgi vermektedirler. Aynı !ekilde
Bingöl Elmas Asmin Film Yapım (www.asminfilm.com) ile benzer bir yöntem
kullanmaktadır. Bununla beraber filmlerinin gösterimini yapanlar vardır. Ümit Kıvanç
gecetreni (www.gecetreni.com) adlı sitesinde çekmi! oldu"u filmleri ücretsiz bir !ekilde
izleme imkanını sunmaktadır. Yönetmenin 16 Ton adlı son filmi de bu siteden rahatlıkla
izlenebilmektedir. Türkiye’de yapılan bir ara!tırmaya göre belgesel yapımında yönetmenlerin
kar!ıla!tıkları en önemli üç sorun olarak finans, belgeler-kaynaklara ula!ma ve teknik altyapı
ileri sürülmü!tür. Yayın sorunu açısından mecra olarak televizyon, özel gösterimler, sinema
salonları, festivaller ve VCD sıralanmı!tır. (Susar,2004:40-49). Ara!tırmanın yapıldı"ı tarihte
belgeselcilerin interneti ve dijital alanı yeteri kadar kullanmadıkları görülmektedir.
Ancak yakın zamanda BSB (Belgesel Sinemacılar Birli"i) tarafından hazırlanan “Ar!ivist:
Dijital Belgesel Kütüphanesi” adlı proje, dijitalle!me sürecinde belgesel sinema adına atılmı!
oldukça önemli bir adımdır. Bu projede amaç, Türkiye’de da"ınık halde bulunan binlerce
belgesel filmin dijital ortama aktarılarak korunmasını ve kayıtlı belgesellerin çe!itli yayın
araçlarıyla izleyiciye ula!masını sa"lamaktır. Ar!ivist belgesel sinema sektörü için bir belgebilgi
merkezi olma yolunda hazırlanmaktadır (www.bsb.org). $leti!im teknolojilerinin hızla
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 14