NİSAN - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2009 Sayı 46 Fiyatı 3 € 40 Azınlıkça

Ama bütün cevapların ortalamasıalındığında çıkan sonuç, kavanozdakibilyelerin gerçek sayısına çokyakındır. Bu deney birçok kez tekrarlanmışve her defasında cevaplarınortalaması kavanozdaki bilyesayısına çok yakın çıkmıştır.Büyük grupların toplu olarakoy verdiklerinde doğru cevabıbulmadaki başarısı “Kim MilyonerOlmak İster?” isimli televizyonyarışmasında da görülmüştür.Bu programda, bilindiği gibi, yarışmacıbir soruda takılırsa, stüdyodakiizleyicilerden yardım isteyebilir.Bu durumda stüdyodakiizleyiciler dört seçenekten doğrucevap olduğuna inandıklarına oyverirler. Surowiecki, yaptığı biraraştırmada, “Milyoner” yarışmasınınABD versiyonunda izleyicilerinyapılan oylamaların %91’indedoğru cevabı bulduklarını tespitetmiştir. Tabiî her defasında yanlışseçeneklere oy veren izleyiciler devardır, ama doğru cevabın çıktığıoylamalarda bu cevabı hep en çoksayıda izleyici bulmuştur.Yine bu yarışmanın Amerika’dakiversiyonunda doğru cevabı bulmaktazorlanan yarışmacıya sunulanbir başka imkân, stüdyoda bulunan“üç uzman”dan yardım istemektir.Surowiecki, yarışmanın bütün bölümlerinde,üç uzmana danışılanher soruya onların verdikleri yanıtlarıincelemiş ve uzmanların kendilerinedanışılan soruların sadece% 65’inde doğru cevabı bulduklarınısaptamıştır. Yani stüdyodakiizleyici grubu -ki doğal olarakçok zeki ve kültürlüden çok cahilve aptala kadar her çeşit insandanoluşmaktadır- doğru cevaplarıbulmada üç uzmandan çok dahabaşarılı olmuştur.Surowiecki ve Mauboussin’inaraştırmaları da gösteriyor ki, halkınve genelde büyük gruplarınortak aklından ve aklıselimindenkuşku duymak değil, onlara güvenmekgerekir. İnsanlar özgür birortamda seçimlerini yapabiliyorlarsave “doğru” seçeneği bulmalarıiçin teşvik ediliyorlarsa, birkaç aşırıve birçok yanlış cevaba rağmen,kitlelerin genel cevabı hemen herzaman doğruya çok yakındır.Tabiî siyasi konularda, devletmeselelerinde tek doğru seçenekyoktur. Genellikle birden fazladoğru seçenek vardır. Bu durumdaancak “daha doğru” “daha iyi”seçeneklerden söz edebiliriz, amabunu bile daha çok öznel kriterleredayanarak yapabiliriz. Demokrasilerde“daha doğru” veya “dahaiyi” seçeneği, özgür bir ortamdave iyi bir bilgilendirme sonucundaortaya çıkmış, halkın, daha doğrusuçoğunluğun tercihi belirler(elbette kimsenin insan ve vatandaşlıkhaklarına halel gelmemesikaydıyla. Ama çoğunluğun buhakları çiğneyen kararlar alması,iktidara sahip bir seçkinler zümresininbu doğrultuda kararlar aldığıdurumlardan daha enderdir).Demokrasi, büyük kitlelerin veelbette halkın sağduyusuna vehalktaki çok farklı çıkarları ve fikirleribir araya getirip, sentezleyipdoğru kararlara varma yeteneğinedayandığı için iyi bir rejimdir. Vedemokrasi, hiç kuşkusuz, halkı horgören “en doğrusunu biz biliriz,ulusu büyük yapan yalnız bizimfikirlerimizdir” kibri ile hareketeden, kendine tapan ve o yüzdenkolaylıkla büyük hatta korkunçyanlışlara sürüklenen seçkinci birzümrenin oligarşik yönetimindençok daha iyi bir rejimdir.Dipnotlar:1. Bekir Coşkun: “Göbeğini kaşıyanadam kafasını kaşıdığında...”, Hürriyet, 3Ekim 2007 (http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/7408727.asp?yazarid=2&gid=61&sz=31459).2. Yılmaz Özdil: “Bidon Kafa”, Hürriyet,13 Ağustos 2007 (http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/7074842.asp?yazarid=249&gid=61&a=364933).3. Bu zihniyetin en çarpıcı tezahürlerindenbiri, “uluşçu” çizgisiyle bilineneski Genelkumay Başkanı İsmail HakkıKaradayı’nin medyaya düşmüş bir seskaydında söyledikleridir: “Yani efendimdemokrasi, insan hakları, özgürlük bunlarınhepsi bahane. Fevkalade tehlikeli,cumhurbaşkanını halkın seçmesi. Türkhalkının seçmesi kadar tehlikeli bir şeyyok. Çünkü Türkiye Fransa, İsviçre değil,halk cahil. (...) Daha 25-30 sene askerinhimayesinde gitmesi lazım demokrasinin,”(Bugun, 23 Mart 2009, Pazartesi http://www.bugun.com.tr/haber-detay/63652-karadayi-nin-sok-ses-kaydi-gundemhaberi.aspxve Zaman, 24 Mart 2009,Salı -- http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=829193).4. Dimostenis Yağcıoğlu: “Kutsallaştırılmışveya idealize edilmiş geçmişin daha iyibir geleceğe engel olması”, Azınlıkça – Sayı43 Ocak 2009 (http://www.azinlikca.net/index.php?option=com_content&view=article&id=238:kutsallatrlm-veya-idealizeedilmi-gecmiin-daha-iyi-bir-geleceeengel-olmas&catid=36:dimostenisyacolu&Itemid=55)5. Haberaktüel.com: “Kayacı: “Dağdakiçobanla benim oyum neden eşit?”, 29Mart 2008 (http://www.haberaktuel.com/news_detail.php?id=119622&uniq_id=1240421548).6. James Surowiecki, The Wisdom ofCrowds Why the Many Are Smarter thanthe Few and How Collective WisdomShapes Business, Economies, Societies,and Nations (New York: Doubleday andCompany, 2004).7. Michael J. Mauboussin. “Explainingthe Wisdom of Crowds Applying theLogic of Diversity”, Legg Mason CapitalManagement March 20, 2007. (http://www.leggmasoncapmgmt.com/pdf/Explaining_the_Wisdom_of_Crowds.pdf)Azınlıkça 21