NİSAN - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2009 Sayı 46 Fiyatı 3 € 40 Azınlıkça

kanlığı konusunda itibar etmediği belirtilmektedir.Gümülcineli İsmail Batı Trakya’dan Venizelos’unaldığı karar doğrultusunda çıkarılmadan önce bölgedekibütün 150’liklerin ve Türkiye’den gelmiş siyasî mültecilerinimzaladıkları bir dilekçeyi Atina’daki CemiyetiAkvam yetkililerine ileterek, siyasî mülteci hakkınasahip olduklarını ve Cemiyeti Akvam’a üye ülkelerinkendilerine bu doğrultuda oturum hakkı vermelerigerektiğini bildiren bir dilekçeyi iletmiştir. Fakat BatıTrakya’dan uzaklaştırılmaları kararı bir kere alınmıştırve yapılacak bir şey yoktur. Bu arada Gümülcineliİsmail’in yine bir başka ilişkisinden burada ayrıca belirtmekgerekir. 150’liklerden olan Nedim Bey’in erkekkardeşi olan Hafız Cemal’in 7 18 Eylül 1931 tarihlimektubunda, Gümülcineli İsmail’in Batı Trakya’dakison günlerinde Türkiye’nin Gümülcine Konsolosluğuile temasa geçtiğinden bahsedilmektedir. 8Yunan devleti Batı Trakya’yı terketmelerini istediğindeFransa’daki Nice şehrine gitti. Paris’te de gazetekurmak için çabaladı. Rıza Nur’un anılarında yine birbaşka dolandırıcılık hikayesiyle anılır. “Gümülcineliyibizim gazeteler Suriye’ye gitti diye yazıyorlardı. Buradaimiş (Fransa). Pek rezalet içindeymiş. Vurulmasınınsebebi: Vuran adam İstanbul’a gidiyormuş. Gümülcineliİsmail onu Mustafa Kemal’e jurnal etmiş.Gidince adam hapis, sonra Çorum’a sürmüşler. O daoradan kaçmış, gelince Gümülcineliyi vurmuş. MuhakemedeGümülcineli, Harb-i Umumî’de Fransızlara,İngilizlere, Yunanlılara hizmetler ettiğini iftiharlasöylemiş. Hay utanmaz. Biraz haya edip saklasa bari.Diğer tarafın avukatı da, ‘Bir adam ki kendi vatanınahaindir ve bunu utanmadan ikrar ediyor, artık diyecekyoktur.’ demiş… Gümülcineli Ankaraya da müracaatedip 300 Frank maaşla kendilerine casusluk edeceğini,mühim malumat vereceğini bildirmiş…” 9Gümülcineli İsmail’in Batı Trakya’dan Niceşehrine gittiği dönemde bahsedilmesi gereken birkaçayrıntı daha vardır. Gümülcineli Paris’teki YunanBüyükelçiliği’ne bir dilekçe vererek, herhangibir mahkeme kararı olmaksızın kendisinin sınır dışıedildiğini belirterek bu nedenle Yunanistan’dan ektazminat isteyeceğini belirtmiştir. 10 Gümülcineli ayrıcaBatı Trakya’daki arazilerine ve mülklerine karşılıkYunanistan’la uzlaşarak makul bir para almış ve bu paraylaFransa’da bir dönem hayatını idame ettirmiştir.Çalkantılı bir hayat hikayesi olan Gümülcineliİsmail Hakkı’nın Yunanistan macerası, Fransa’da olduğudönemde bile Atina’daki Türkiyeli siyasî mültecilerinkendisiyle irtibat kurmasıyla devam etmiştir.1936’da Atina’da Türk Mülteciler Ofisi’nin kurulmasıfikrini önermiş ve bu konuda yardımcı olmuştur.1938’de Türkiye’nin 150’likleri affetmesinin ardındanParis’teki Türk Konsolosluğu’na başvurarak tekrarTürk vatandaşlığını geri almıştır. Fransız vatandaşlığıdışında Türk pasaportu da taşıyan Gümülcineli İsmailTürkiye’ye geri dönmemiş, 22 Ağustos 1945’te Paris’teölmüştür. 11Devam edecek...Dipnotlar:1. Şaduman Halıcı,Yüzellilikler, yayımlanmamış yükseklisans tezi, 1998, s.100; Türkiye Emniyet Genel MüdürlüğüArşivi, Dn: 12222-25, Bn:1/A 5, (Gümülcineliİsmail’in kısa özgeçmişi)2. Gümülcineli İsmail’in Romanya yerine Selanik’e gittiğide söylenmektedir. Mahmut Şevket Paşaya düzenlenensuikastte parmağı olduğu iddiasıyla ve suikastten kısa birsüre sonra ülkeden ayrıldığı için hakkında gıyaben idamkararı verilmiştir. Rıza Nur, Gümülcineli İsmail içinSelanik’te kaldığı dönemde İngilizlerden, Fransızlardanve Yunanlılardan maaş aldığını iddia etmektedir. (RızaNur, Türk Tarihi, C II., 1981, s.119) Türkiye EmniyetMüdürlüğü Arşivinde Gümülcineli İsmail’in Selanik’tensonra Fransa’ya gittiğine dair bir not vardır. (T.C. EGMArşivi, Dn: 12222-25, Bn: 1/a 2.)3. Yalçın Toker, 150’liklerden Portreler, Toker yayınları,2006, İstanbul, s.394. Συμέων Α. Σολταρίδης, Η Ιστορία των μουφτεώντης Δυτικής Θράκης, Νέα Σύνορα, Αθίνα, 1997, σ.5. Yusuf Sarınay, Yüzelliliklerden Gümülcineli İsmailHakkı Beyin Faaliyetleri (1908-1945), Prf. Dr. AbdurrahmanÇaycı’ya Armağan, Ankara, HÜAİİTE, 1995,s.3866. Emin Karaca,Altın Kitaplar Yayınevi,2004, İstanbul,s.1277. Hafız Cemal 150’liklerden olan Nedim Beyle birlikteBatı Trakya’ya gelmiştir. Kendisi de tıpkı abisi gibiGümülcine’de azınlık okullarında öğretmenlik görevindebulunmuştur.8. Ahmet Efe, Çerkez Ethem, Bengi Kitap Yayın, 2007,İstanbul, s.5289. Emin Karaca, age, s.6510. Türkiye Emniyet Genel Müdürlüğü Arşivi, Dn:12222-25, Bn:1/E 13, Bt: 18.4.1931 ve ayrıca “Yüzellilikler”,Şaduman Halıcı, 1998, s.10311. Türkiye Emniyet Genel Müdürlüğü Arşivi, Dn:12222-25, Bn: B 10, Şaduman Halıcı, a.g.e., s. 105Azınlıkça 33