GAZİANTEP ZEUGMA MOZAİK MÜZESİ

MÜZE DERGİ: Yenikapı’da yürütülen kazı çalışmaları sırasında
Neolitik Dönem’e ait bulgulara da ulaşmıştınız. Bunlar nelerdi?
ZEYNEP KIZILTAN: Theodosius Limanı’nın taban altında devam
eden kazılar sırasında, günümüz deniz seviyesinin yaklaşık 6 buçuk
metre altına indik. Burada ‘Neolitik Dönem’ olarak isimlendirilen,
tarih öncesi döneme ait, mimari kalıntılar, çanak çömlek ile taş ve
ahşap aletler bulundu. Kazılarda bulunan plan veren taş sıraları,
Neolitik Dönem mimari geleneğinin izleriydi. Bulunan çanak çömlek
parçaları ile mezar ve ‘urnelerin’ (yakılmış cesetlerin küllerinin
konduğu toprak kaplar) İstanbul bölgesinin Neolitik Dönem toplulukları
olarak adlandırılan ‘Fikirtepe Kültürü’ ile Yarımburgaz 4
evresiyle yakın benzerlik gösterdiği saptandı. ‘İlk tarımcı köy toplulukları’
olarak adlandırılan dönemi temsil eden ve tarihi yarımada
içinde ilk kez tespit edilen bu buluntular, sadece İstanbul’un değil,
Avrupa Kıtası’nın insanlık tarihi açısından da büyük önem taşıyor. Bu
kültür katı içinde, Neolitik Dönem’in ilk ahşap eserlerini de bulduk.
Yenikapı Neolitik Yerleşmesi’nin Marmara’nın henüz tuzlu su ile
buluşmadığı dönemde kıyıya çok uzak olmayan bugünkü yerinde
kurulduğunu tespit ettik.
MÜZE DERGİ: Yenikapı Neolitik Yerleşmesi’nde yaptığınız kazılar,
en eski İstanbullular’ın günlük yaşamına ve inançlarına dair ne gibi
ipuçları içeriyor?
ZEYNEP KIZILTAN: Yenikapı kazılarında, Neolitik Dönem ölü
gömme uygulamalarını anlamamızı sağlayacak kalıntılar açığa
çıkarıldı. Büzülmüş (Hoker-cenin pozisyonundaki) gömütler ile
urneler aynı alanda birlikte tespit edildi. Gömütlerin yakılmadan ve
yakıldıktan sonra gömülen cesetlerin aynı kültürün farklı uygulamalarını
mı yansıttığı, yoksa farklı kültürel süreçlerin uygulamaları mı
olduğunu araştırıyoruz. Marmaray kazıları, son 10 bin yıllık insanlık
34
Yenikapı, Sirkeci and Üsküdar Square before the Marmaray and
Metro projects. These projects forced us to speed up our work
which expanded to a larger area. The excavations performed on
30 thousand square meters in the Langa (Vlanga) vegetable
gardens area at Fatih district’s Yenikapı neighbourhood carried
on until 2011. The Theodosius Harbour, one of the principal ports
of Constantinopolis, was uncovered there. Having been in use
from 4 th to 7 th century AD, it was progressively filled and eventually
landlocked due to alluvial deposits from the Lycos, presentday
Bayrampaşa brook. Today it is part of mainland at a distance
of 1,5 km from seaside. The area in-between filled with alluviums
served as fertile ground for vegetable cultivation. The alluviums
shortened the existence time of the harbour, but rendered a great
service to archaeology. The shipwrecks and articles spilled over
from ships, covered with clayish earth, were well preserved, so
that we found 35 wrecks and numerous objects in relatively good
condition. The preservation of all these artefacts was made
possible thanks to this natural phenomenon. We now possess
one the world’s largest antique shipwreck collections. West of the
Yenikapı digging area, we also found ruins of a pier and landing
deck. At the metro construction site, we came across ruins of a
church from the 12 th -13 th centuries AD.
MÜZE DERGİ: Which artefacts did you discover at these excavations?
ZEYNEP KIZILTAN: During the Yenikapı excavations connected
with the Marmaray and Metro projects, we uncovered 35 thousand
artefacts until 2011. These items reveal valuable information
on commercial relations, technology, daily life, economy and
religious beliefs of the era. 2 thousand 500 of these pieces consist
of some clothing items and articles of daily use such as wooden
clogs, leather sandals, combs, spoons, scale weights, lead
inscription tablets, crosses, bowls ornamented with Jesus depictions,
articles made of ivory, bone and wood. The tombs and
human and animal skeleton parts found scattered in the area give
us important clues concerning the period’s demography and
socio-economic conditions.
MÜZE DERGİ: Which Neolithic Age artefacts were found at
Yenikapı excavations?
ZEYNEP KIZILTAN: During the diggings underneath the bedrock,
the bottom of Theodosius Harbour, we reached a depth of 6
meters under current sea level. There, we found architectural
ruins, pottery, stone and wooden articles from prehistoric age.
The wall ruins we found, consisting of orderly assembled stones,
were typical of the architectural tradition of the Neolithic Period.
The pottery, tombs and burial urns (containing the ashes of
cremated dead bodies) presented close similarity with those
originating from the formerly discovered “Fikirtepe Culture” and