GAZİANTEP ZEUGMA MOZAİK MÜZESİ

metinden izin alıp kazılara başladı. 1873 mayısının sıcak bir gününde
Hisarlık tepesindeki kazı, her kazı ekibinin düşlediği ana ulaştı. Bir
kazma ‘aşağıda bir şeyler var’ müjdesini verdi. Gerçekten de ilerleyen
günlerde aşağıda bir şeylerin hatta çok şeyin olduğu anlaşıldı.
Schliemann, bulduklarının Truva’nın efsane kralı Priamos’un hazinesi
olduğunu düşündü. Yanılıyordu, çünkü hazine, Priamos’tan bin
yıl kadar öncesine işaretleniyordu. Ama haklıydı, çünkü Truva’nın
kalıntıları o tepenin altındaydı.
Batı dünyasının tarihini, sanatını, kültürünü besleyen Homeros ‘un
anlattıkları gözlerinin önündeydi. Daha ilk günden gümüş vazolar,
kadehler, tabaklar, altın ve bakır kupalar, altın kolyeler, küpeler,
taçlar, kılıçlar, kalkanlar ve değerli madenlerden yapılmış 9 bin küçük
parça, barakalarındaki masanın üstünü süslüyordu.
Buluntular o kadarla kalmadı. Sonraki kazılarda beş mezar odası
ortaya çıkartıldı. 3 bin 500 yıl önce ölülerle gömülen; altın maskeler,
kadehler ve olağanüstü güzellikte mücevherler bulundu. Buluntular
tarihi aydınlatmak açısından öylesine değerliydi ki, paha biçilemezdi.
Eşsizdi. Ve Schliemann’a göre ‘sadece onun’du. O kadar ki, en
değerli parçalardan altın bir başlık ve kolyeyi eşi Sophia’ya hediye
etmişti. Elbette bununla kalmamıştı. Kazıda bulduğu hemen hemen
her şeyi -anlaşmasının aksine- yetkililere haber bile vermeden yurt
dışına çıkardı.
Bunu nasıl yapabildiği, denetimleri nasıl aşabildiği tümüyle ayrı bir
tartışma konusu. Ancak açık olan şu; Schliemann Türkiye topraklarını
talan edenlerin başında geliyordu. Hem de öylesine bir talandı
ki bu, onun ölümünden çok sonra, İkinci Dünya Savaşı’nın en sıcak
günlerinde bile akılları kurcalamıştı. Binlerce parçadan oluşan
hazine, 1945 yılına kadar Berlin’de bir hayvanat bahçesinde gizlenmiş
ve savaş sonrasında bir kısmı Ruslar tarafından Moskova’ya
götürülmüştü. Schliemann’ın bulduğu hazine üzerinde; hem ‘bizden
götürüldü’ diye Almanlar, hem ‘savaş tazminatımız’ diye Ruslar,
hem de ‘o hazine Yunan uygarlığının mirası’ diye Yunanlılar hak
iddia ediyor.
Türkiye de, hiç kuşkusuz, son yıllarda başarılı sonuçlar aldığı örneklerdeki
gibi, o hazine için mücadele veriyor. Sonuç ne olur, kimbilir!
Bilinen şu: Schliemann’ın kazısı arkeolojinin sandık odasında
bambaşka bir yer tutuyor. Tarihe katkılarıyla beyaz, talanıyla siyah
sayfaların yazıldığı bir yer...
tion originating from the heart of his own territory. In recent years,
Turkey obtained successful results in a series of legal struggles and
diplomatic negotiations aimed at recovering certain items of its
heritage from various museums in Western countries. Nobody can say
yet what the future will bring for the Trojan treasure. What we know
with certainty is that Schliemann’s excavations occupy a quite different
place at the storage room of archaeology. A place where its
contributions to history are written on snow-white and the plundering
of the treasure on pitch-black pages...
Schliemann’ın Atina’da bulunan mezarı (üstte).
Schliemann’ın Truva Antik Kenti’nde başlattığı kazı alanı bugün ‘Schliemann
Yarması’ olarak anılıyor. Burada açılan 40 metre genişlik ve 17 metre derinliğindeki
çukur kazılarında değerli pek çok eser yok olmuştu.
Schliemann’s tomb in Athens (above).
Schliemann’s excavation area at Troy Ancient City is referred to today as the
‘Schliemann Crevasse’. Many treasures originating from the 40 m. wide and 17 m.
deep trench dug here had disappeared.
55