01.11.2014 Views

XX. mendeko euskal literatura - Etxepare, Euskal Institutua

XX. mendeko euskal literatura - Etxepare, Euskal Institutua

XX. mendeko euskal literatura - Etxepare, Euskal Institutua

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

10 Horren harira, zenbait literatur ekitaldi antola tzen<br />

ha si ziren, besteak beste <strong>Euskal</strong> Jaiak delakoak<br />

– Do nostian izan ziren lehen aldiz, 1883an– 1851ean<br />

Antonie d’Abbadiek <strong>Euskal</strong> Herri kontinentalean antolaturiko<br />

eta 1879an <strong>Euskal</strong> Herri penintsularrean<br />

izandako Lore Jokoen jarraipen. Era berean, garai<br />

horretan denetariko argitalpenek ikusi zuten argia,<br />

euskarazko hezkuntza instituzionali zatzeko urratsak<br />

eman ziren, Bizkaiko Foru Aldundiak <strong>Euskal</strong> Hizkuntzako<br />

Katedra sortu zuen (1888), eta lehen ikastolak<br />

Karmelo Etxegarai, Arturo Kanpion, Julio Urkijo,<br />

Txomin Agirre, Serapio Mujika eta Juan Karlos Gerra<br />

ireki zituzten.<br />

Une honetan eta Lore Jokoen babesean, historia eta<br />

elezaharra uztartzen zituen euskarazko narratiba garatu<br />

zen. Walter Scott eskoziarraren nobelei jarraituz,<br />

Francisco Navarro Villosladak, Juan Venancio Araquistainek,<br />

Jose M. Goizuetak zein Vicente de Aranak<br />

gazteleraz idatziriko nobela historiko-erromantikoa<br />

eredu zuen narratiba horrek. Testuinguru horretan<br />

argitaratu zuten atalka, 1898tik aurrera, euskarazko<br />

lehen nobela: Domingo Agirreren (1864-1920) Auñemendiko<br />

lorea. Adalbaldo dukearen emazte den<br />

Riktrudis emakume kristauaren historia azaltzen du<br />

lanak, kristaua ez den buruzagi <strong>euskal</strong>dun bat, Portun,<br />

atzetik duena.<br />

XIX. mendearen azken hamarkadan <strong>euskal</strong> politikagintzan<br />

eragin handia izango zuen planteamendua<br />

agertu zen: <strong>euskal</strong> nazionalismoa, mugimendu foralistaren<br />

lekukoa hartuko zuena. 1893an Sabino Arana<br />

Goirik (1865-1903) aldarrikatu zuen, “Euzko tarren<br />

aberria Euzkadi da”. Une horretatik aurrera euskarazko<br />

<strong>literatura</strong>ren helburu nagusia <strong>Euskal</strong> Nazioaren<br />

oinarriak ezartzea eta sustatzea izango zen.<br />

Nazionalismoaren planteamenduetan eragin handia<br />

izan zuten <strong>XX</strong>. mende hasieran jazotako aldaketek eta<br />

gertaerek: industrializazioak –Bizkaian eta Gipuzkoan<br />

batez ere– populazioaren hazkundeak, Partido Socialista<br />

Obrero Español-aren agerpenak Bilbon (1879).<br />

Alde batetik, industrializazio azkarrak eragindako<br />

ekonomiaren egoera ezin hobeak eragin baikorra<br />

izan <strong>euskal</strong> kulturaren hainbat arlotan, hala nola

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!