01.11.2014 Views

XX. mendeko euskal literatura - Etxepare, Euskal Institutua

XX. mendeko euskal literatura - Etxepare, Euskal Institutua

XX. mendeko euskal literatura - Etxepare, Euskal Institutua

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

36 (testuan letra larriz agertzen da), bere seme-alabei<br />

koaderno gorri batean idatziriko gutun luzea du oinarri.<br />

Zazpi urte lehenago aitak berarekin eraman zituenetik,<br />

emakumeak ez du haurren berririk izan. Bigarren<br />

planoan, Amak seme-alabei koadernoa emateko<br />

Venezuelara bidali duen abokatuaren bidaia azaltzen<br />

zaigu. Koaderno gorriak amatasunaren eta nazioaren<br />

arteko harremana edo, zehatzago esanda, militantzia<br />

politikoa eta amatasuna tartekatzearen ezintasunaren<br />

gainean gogoeta egiten du. Nobelak <strong>euskal</strong> nazionalismoaren<br />

barruan genero bakoitzak jokatzen<br />

duen rola berriro planteatzen du. Urretabizkaiak argitaraturiko<br />

azken lana dugu 3 Mariak. Oraingoan ere<br />

Itxaro Borda<br />

gipuzkoarrak emakumeek <strong>euskal</strong> gizartean betetzen<br />

duten rola du hizpide, baina kasu honetan zahartzaroaren<br />

ikuspuntutik egiten du.<br />

<strong>Euskal</strong> nazionalismoari, bai tradizionalari bai erradikalari<br />

zuzenduriko kritika da, hain zuzen, Itxaro<br />

Borda (1959) idazlearen lan askoren ardatza. Bere<br />

lehen nobelak, Basilika (1984), bere idazkeraren<br />

nondik norakoak ezarri zituen, hots, barrokismo<br />

estilistiko eta formaletik ihes egiten duen idazkera,<br />

kontinenteko <strong>euskal</strong> gizarte katolikoaren arau moral<br />

eta sinismenekin hautsi eta gainditu egiten dituena.<br />

Dena dela, Bordaren lanik esanguratsuena Amaia<br />

Ezpeldoi detek tibe protagonista duen tetralogia<br />

dugu: Bakean ützi arte (1984), Bizi nizano munduan<br />

(1996), Amorezko pena baño (1996), Jalgi hadi plazara<br />

(2007). Nobela beltza baliatuz, Bordak <strong>euskal</strong><br />

gizartearen gatazka gune nagusiak (egoera politikoa,<br />

euskara, insumisioa, industrializazioa, emakumearen<br />

rola) aztertzen ditu. Era berean, beste hainbat<br />

emakume idazleen antzera (Walton & Jones 1999),<br />

Bordak Chandler eta Hammetek bultzaturiko nobela<br />

beltzan azaltzen den “hard boiled detective” delakoa<br />

birplanteatu egiten du: Amaia Ezpeldoi detektibea<br />

emozionala, abertzalea eta lesbiana da, eta Lenin<br />

miresten du.<br />

Bordaren konpromiso feministak eta kulturalak jarraipena<br />

izan zuen %100 Basque (2001) lanean,

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!