MER bestemmingsplan buitengebied Lith - 2013 - Gemeente Oss

Uiterwaarden
MER bestemmingsplan buitengebied Lith-2013
De uiterwaarden zijn zeer reliëfrijk en hebben een overwegend open karakter. Ze kenmerken zich door
een afwisseling van grote stukken open landbouwgronden en grootschalige natte natuurgebieden. Her en
der staan groenelementen verspreid en er bevindt zich vrijwel geen bebouwing in het gebied. De rivier de
Maas – als grootschalig landschappelijk element – speelt een belangrijke rol in de identiteit van het Lithse
landschap en zeker van de uiterwaarden. De bakenbomen langs de Maas dragen door hun opmerkelijke
verschijning in een belangrijke mate bij aan de ruimtelijke kwaliteit en visuele herkenbaarheid van de
rivier. In de uiterwaarden is een aantal oude rivierarmen aanwezig. Deze afgesneden rivierarmen
verlanden, maar zijn vaak nog herkenbaar als lage, al dan niet natte stroken in het landschap. In de
Hemelrijkse Waard en de Marense Waard (Buitenkil) zijn deze nog herkenbaar. In de Hemelrijkse Waard
is nog een watervoerende dode rivierarm aanwezig. Daarnaast zijn er de zogenaamde geulen en rillen van
kronkelwaarden aanwezig. In het veld verraden hoogteverschillen en vegetatie de aanwezigheid van
geulen en rillen. Deze zijn in de Hemelrijkse Waard aanwezig. Door de dynamiek van de rivier ontstaat
een uniek stuk landschap.
Oeverwal
Binnen dit hoofdgebied zijn de dijk en oeverwal te onderscheiden.
De dijk is door zijn continuïteit een belangrijk visueel element in het rivierengebied. De dijk scheidt de
uiterwaarden van de oeverwal en fungeert als ruimteverdeler in het landschap. De dijk is soms voorzien
van dijkbeplanting. Vooral de lindebomen bij kasteel Oijen hebben een bijzondere kwaliteit. Er bevindt
zich een aantal wielen direct bij de dijk, ontstaan door dijkdoorbraken. Bij Kessel liggen twee wielen; het
Soldatenwiel en de Kleine Wiel. Ook liggen er wielen ten zuidoosten van Lithoijen en langs de Oijense
Benedendijk. Opvallend is dat er binnen het plangebied zowel binnen‐ als buitendijkse dijkhuizen te
vinden zijn. De huizen die op de dijk gebouwd werden waren vooral niet‐agrarisch van oorsprong.
Het waren woningen van landarbeiders, schippers, vissers, ambachtslieden etc. Het soms geringe
welvaartspeil ging gepaard met kleinere bouwmassa’s. Zo bouwde men langgerekte, één bouwlaag hoge
huisjes met de nok evenwijdig aan de dijkweg. Vaak maakte een kleine stal of werkplaats deel uit van het
gebouw.
De oeverwal is een hoger gelegen rug in het landschap en ligt hoog en droog, binnendijks op enige afstand
van de rivier de Maas. Het karakter van de oeverwal is kleinschalig en halfopen tot besloten. Het gebied is
door bewoners intensief in cultuur gebracht. De oude perceelsindeling van vóór 1850, is deels nog
herkenbaar aanwezig. Het verkavelingspatroon is blokvormig en overwegend onregelmatig.
Het intensieve en hoogdynamische grondgebruik bestaat uit een afwisseling van grasland, bouwland, een
enkele boomgaard en bebouwing in linten (met een voor‐ en achterstraat) en kleine kernen. Ongeveer 100
jaar geleden was de karakteristiek van de oeverwal uitgesprokener dan nu; het was kleinschaliger en
beslotener. In de omgeving van kasteel Oijen ligt een waardevolle strook met griendresten, kleiputten,
houtwallen en bosjes. Deze strook draagt met zijn afwisseling bij aan de landschappelijke kwaliteit.
De oeverwal kan worden gezien als een kralensnoer van kernen, waarbij de dijk het snoer vormt.
De organisch gegroeide dorpen dragen bij aan de specifieke sfeer van afwisselend open en gesloten
gebieden. De kernen hebben allen een duidelijke relatie met het landschap. De kernen Oijen, Lithoijen,
Lith en Maren‐Kessel liggen allen op de oeverwal. Maar ook de bebouwingsclusters Boveneind,
Benedeneind en Kessel liggen hier. De kerktorens van de dorpen zijn de belangrijkste oriëntatiepunten.
Een deel van de boerderijen op de oeverwal ligt op door de mens aangebrachte terpen. Deze zijn te vinden
in Boveneind, ten (zuid)westen van Lithoijen en in Kessel. De oeverwal is het meest gevoelig voor
verrommeling; overal verschijnen hekken en hutten, is sprake van buitenopslag en er vinden steeds meer
stedelijke activiteiten plaats.
076788411:0.1 - Definitief ARCADIS 81