Endocrinologie Metabolisme en Diversen - NVKC

3 ENDOCRINOLOGIE
3.1 ALGEMEEN:
- principe en indeling van immunochemische bepalingen, mathematische evaluatie, detectietechnieken,
storingen bij de analyse, stabiliteit peptidehormonen.
a) principe en indeling van immunochemische bepalingen (bron: Clinical Chemistry; Tietz):
• competatief (“limited reagent assays”):
eenstaps-methode:
stap 1: Ab + Ab + Ag* ↔ AgAb + Ag*Ab
Ag* stelt het gelabelde antigeen voor. Bij niet-sequentiële systemen is het van groot
belang dat de aviditeit van het antilichaam voor het gelabeld en het ongelabeld antigeen
evengroot is.
tweestaps-methode:
stap 1: Ag + Ab ↔ AgAb + Ab (antilichaam-overmaat)
stap 2: AgAb + Ab + Ag* ↔ AgAb + Ag*Ab + Ag*
Ag* stelt het gelabelde antigeen voor. De sensitiviteit van de twee-staps assay kan -mits
het evenwicht van de reactie sterk naar rechts verschoven ligt- 2-4x groter blijken dan die
van de eenstaps-assay. Bij de tweestaps-methode kan immers meer gelabeld antigeen
gebonden worden dan bij de eenstaps-methode. Wanneer het evenwicht van de reactie
echter slechts matig naar rechts verschoven ligt, zal de sensitiviteit van de bepaling
afnemen vanwege het dissocierende AgAb-complex.
• niet-competatief (“excess reagent assays”; eg. sandwich-methode):
stap 1: (al dan niet) covalente koppeling van het antilichaam aan een drager
stap 2: drager-Ab + Ag → drager-Ab-Ag
stap 3: drager-Ab-Ag + Ab* → drager-Ab-Ag-Ab*
Ab* stelt een gelabeld antilichaam voor dat met het gebonden antigeen reageert.
• heterogene vs homogene immunochemische bepalingen:
Bij heterogene assays dient het immuuncomplex gescheiden te worden van de vrije fractie(s);
het reactie-evenwicht moet in dergelijke assays sterk naar rechts te liggen. Het meest bekend
zijn: agglutinatie van het Ag*Ab-complex, liquid-phase (eg. absorbtie van het vrije antigeen
aan actieve kool) en solid-phase technieken (wasstappen).
Bij homogene assays hoeft het gebonden niet van het vrije gelabelde antilichaam of antigeen
gescheiden te worden. De activiteit van het gelabelde antigeen wordt gemoduleerd als gevolg
van de antilichaambinding (bv. EMIT: enzyme multiplied immunoassay technique en CEDIA:
cloned enzyme donor immunoassay)
EMIT:
Ag-enzym + Ab
+Ag
AbAg + Ag-enzym
(actief enzym)
geen antigeen
AbAg-enzym (door bv. sterische hindering geen actief enzym)
CEDIA:
+Ag
Ab + EA + ED-Ag
geen antigeen
AbAg + (EA-ED-Ag)4
(acief enzym)
EA = enzymacceptor
Ab:Ag-Enzym (geen enzymactiviteit) ED = enzymdonor
9