Endocrinologie Metabolisme en Diversen - NVKC

8 ALLERGIE (bron: Medische immunologie: Benner et al.)
8.1 ALGEMEEN:
- type I t/m IV allergische reactie
Indeling van overgevoeligheidsreacties volgens Gell en Coombs. De verschillende reactietypen kunnen
gelijktijdig of achtereenvolgend voorkomen, maar meestal staat één bepaald type op de voorgrond.
1) type-I-allergie (directe type; immediate type)
2) type-II-allergie (cytotoxische of cytolytische type)
3) type-III-allergie (immuuncomplex type)
4) type-IV-allergie (vertraagd of cellulaire type)
- mechanisme van hypersensitiviteit: Een overgevoeligheidsreactie kan per definitie pas voorkomen
wanneer tevoren sensibilisatie voor het betreffende antigeen heeft plaatsgevonden.
- release van mediatoren en hun effect op targetcellen
a) type-I-allergie:
bij de type-I-reactie staan IgE-antistoffen centraal. Deze binden aan de Fc(ε)-receptor op
mestcellen (in het bindweefsel en de mucosa) en basofiele granulocyten (in de bloedbaan en de
mucosa). Pas na hernieuwd contact met het allergeen komen de (in granulae) opgeslagen
mediatoren –door ‘cross-linking’ van de Fc(ε)-receptoren- vrij. De gevolgen van degranulatie
zijn binnen enkele minuten merkbaar en na ongeveer een uur weer verdwenen (de directe reactie).
De gevolgen van het vrijkomen van mediatoren die eerst nog gesynthetiseerd moeten worden, zijn
pas merkbaar na 2-8 uur en kunnen enkele dagen aanhouden (de late fase reactie). Bij de type-Iallergie
spelen TH-2 cellen een belangrijke rol; TH-2 cellen produceren mn. IL4 en IL13 hetgeen
belangrijk is voor de switch van B-cellen naar IgE-productie.
De belangrijkste mediatoren die door degranulatie uit mestcellen en basofiele granulocyten
vrijkomen zijn histamine (contractie van de gladde spiercellen rond bronchiën), heparine, diverse
proteolytische enzymen, stoffen die eosinofiele of neutrofiele granulocyten aantrekken
(chemotaxis) en stoffen die een ontstekingsreactie bevorderen.
Voorbeelden: (uitwerpselen van de) huisstofmijt; gras- en boompollen; genees- en conserveringsmiddelen.
b) type-II-allergie:
bij de type-II-reacties staan IgM- en/of IgG antistoffen centraal. Deze binden aan een antigeen op
of in de celmembraan van een cel.
Er worden 4 type-II-reacties onderscheiden:
• lysis door complement; activatie van de klassieke weg door het antigeen-antilichaam complex.
Naast complementlysis, zorgen de complementsplitsingsproducten (o.a. C3a en C5a) voor het
aantrekken van granulocyten.
• lysis door een cel (antistof afhankelijke celgebonden cytotoxiciteit: ADCC); verschillende
celtypen zijn in staat tot ADCC, o.a. monocyten, eosinofiele en neutrofiele granulocyten en
‘large granular lymfocytes’ (LGL).
• stimulatie (of blokkade) van een celreceptor als het antigeen een celreceptor is (zie o.a.
schildklierpathologie en myasthenia gravis).
• opsonisatie en fagocytose.
Voorbeelden: granulocytopenie; anemie of pancytopenie door geneesmiddelen zoals penicilline,
α-methyldopa en aminopyrine.
c) type-III-allergie:
bij de type-III-reactie staan de immuuncomplexen centraal. De gevolgen in de weefsels zijn o.a.
afhankelijk van de grootte van het immuuncomplex, de plaats waar de immuuncomplexen worden
gevormd en de mate van complementactivatie.
Voorbeelden: vasculitis; glomerulonefritis en urticaria (netelroos).
d) type-IV-allergie:
bij de type-IV-reacties staan de T-lymfocyten en macrofagen centraal. Er worden 2 type-IVreacties
onderscheiden:
• ‘delayed type hypersensitivity (DTH)’; hierbij spelen vooral de CD4 + -T-helpercellen van het
type TH-1 een rol. Huidreacties van het vertraagde type treden 24-48 uur na herhaald antigeen
contact op. Er zijn verschillende stadia te onderscheiden:
‘processing’ van het antigeen door de macrofaag en presentatie van het antigeen op HLA
klasse II moleculen.
41