Voorstellen tot werkelijkheid - Sjoerd van Tuinen
Voorstellen tot werkelijkheid - Sjoerd van Tuinen
Voorstellen tot werkelijkheid - Sjoerd van Tuinen
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Sjoerd</strong> <strong>van</strong> <strong>Tuinen</strong><br />
Overvloed<br />
112 – 113<br />
kelen we over op controle. We steken ons onbeperkt in de schulden en consumeren<br />
ons letterlijk wezenloos, maar tegelijkertijd garandeert de <strong>tot</strong>ale<br />
‘financialisering’ <strong>van</strong> ons dagelijks leven de uitoefening <strong>van</strong> macht op onze<br />
intiemste driften.<br />
deze analyse geeft echter tevens de aanzet <strong>tot</strong> een alternatieve<br />
toonzetting <strong>van</strong> overvloed, die niet langer antropologisch maar eerder mediatheoretisch<br />
is. ziet gehlen de mens als het ‘onbemiddelde’ dier bij uitstek,<br />
Oosterling situeert de openheid en vrijheid <strong>van</strong> de mens met Marshall<br />
Mcluhan in onze inbedding in allerlei extensies <strong>van</strong> de zintuigen, organen<br />
en ledematen: prothesen, instituties, netwerken. Sloterdijk spreekt <strong>van</strong> ‘ecstatische<br />
immanentie’ en een overgang <strong>van</strong> de condition humaine naar air<br />
conditioning, Oosterling wat nuchterder <strong>van</strong> ‘radicale middelmatigheid’ en<br />
‘Dasein als design’. Mensen zijn relationeel bemiddelde wezens bij uitstek<br />
en het actief vormgeven <strong>van</strong> onze – interesse – is de uitdrukking<br />
<strong>van</strong> onze rijkdom in zijn existentiële reflex. (Oosterling 2010) In plaats <strong>van</strong><br />
het conventionele, ideologische begrip <strong>van</strong> Verlichting als de zelfbevrijding<br />
<strong>van</strong> de menselijke subjectiviteit beschrijft Oosterling deze reflex in Radicale<br />
middelmatigheid als een drievoudige verlichting: in termen <strong>van</strong> kennis<br />
en technologie, in termen <strong>van</strong> transportmiddelen en mobilisatie en in termen<br />
<strong>van</strong> telecommunicatiemiddelen. deze drie verlichtingsprocessen hebben<br />
wellicht altijd al een onderdeel <strong>van</strong> de Verlichting gevormd, maar pas<br />
na het verlies aan geldigheid <strong>van</strong> het klassieke humanisme kunnen we hun<br />
mediërende waarde erkennen: de automobilisering en digitalisering hebben<br />
het autonome subject binnenstebuitengekeerd en overspoeld. (Oosterling<br />
2000a: 71-87; Oosterling 2009a: 250-251)<br />
Als niet de mens maar zijn media de maat aangeven, dan heeft dat<br />
gevolgen voor onze waardeschalen. de beroemde behoeftepiramide <strong>van</strong><br />
Maslow, waarin zelfredzaamheid – fysiek en sociaal overleven – de basis<br />
is voor zelfontplooiing, verhult dat <strong>van</strong> een zelfbepalend ‘ik’ aan de top<br />
pas sprake kan zijn wanneer dit ondersteund wordt door fysieke en virtuele<br />
inbedding op alle tussenliggende niveaus. (Oosterling 2009c) Wanneer<br />
– zoals in Finland – wettelijk wordt vastgelegd dat alle burgers recht hebben<br />
op een internetverbinding <strong>van</strong> minimaal 1 megabit per seconde, raken<br />
primaire en secundaire behoeften ononderscheidbaar. Meestal gebeurt dit<br />
onreflectief. Hoewel nieuwe media het ritme <strong>van</strong> ons leven transformeren,<br />
vormen ze toch een voortzetting <strong>van</strong> onze inherent gebrekkige autonomie.<br />
ze worden geïnternaliseerd <strong>tot</strong> een natuurrecht, het middel wordt <strong>tot</strong> doel,<br />
het medium de boodschap. Op de golven <strong>van</strong> overvloedige datastromen,<br />
nieuwsfeiten en Facebook vrienden rollen we zo <strong>van</strong> het ene gebrek in het
Change language