Voorstellen tot werkelijkheid - Sjoerd van Tuinen

René ten Bos
Japan
74 – 75
hutje op de flanken van een berg. In die zin zijn aardbevingen, tsunami’s of
orkanen altijd straffen voor onze vervreemding, iets waarover een monnik
uit de 12e eeuw zich al kon opwinden.
Wie zijn vorm kwijt is, weet dat er niets meer aan te doen valt.
gojira, bij ons beter bekend als godzilla, is het rampzalige gevolg
van onze nucleaire overmoed. de monsterfilms van Inoshiro Honda uit de
jaren vijftig en zestig winden er wat dat betreft geen doekjes om: een gruwelijk
beest wordt uit zijn eeuwenlange winterslaap gehaald omdat idioten
met een waterstofbom aan het experimenteren slaan. de gevolgen laten
zich raden. Het monster neemt wraak en de kijkers komen in een paradoxale
situatie terecht: ergens weten ze dat het monster gelijk heeft, maar ze zijn
opgelucht als het uiteindelijk met meer geluk dan wijsheid verslagen wordt.
nog geen vijftien jaar later zou gojira een vooral bij kinderen uitermate
geliefd beest worden, met kleine tanden en ook anderszins antropomorfische
aanpassingen. dit is cinematografische ikebana. Tal van Japanse
troeteldieren zouden volgen. Maar daarover hoeft de ware liefhebber niet
lang te treuren: Japan blijft het land van extreme kunst. niet alleen in muziek,
maar ook in film.
Als er één film is die over vorm gaat, dan is het wel Takashi Miike’s
Audition (1999), waarin het bloedmooie fotomodel Eihi Shiina het lichaam
van een man bij wie ze ooit voor een ballet op auditie was, op zo’n gruwelijke
manier verminkt dat de kijkers het doorgaans niet meer kunnen aanzien.
dat moet Shiina ook gedacht hebben van haar slachtoffer, want voordat ze
begint met het amputeren van voeten, steekt ze zes acupunctuurnaalden in
de ogen van haar slachtoffer. net als bij de noise van Ikeka lopen de kijkers
dan weg. Jammer, want er is eigenlijk geen sprake van bruutheid. Integendeel
zelfs, we zien alleen maar mooie, esthetische wreedheid, met een sexy
glimlach uitgevoerd en met mooi kleine slisgeluiden geaccentueerd.
de fout die de westerse kijkers maken, is dat zij zich identificeren met het
slachtoffer. ze begrijpen niet goed dat er toch niets aan te doen is.
Akarui Mirai
deze uitdrukking wordt nogal eens gebruikt in het Japanse bedrijfsleven.
Ik ken geen Japans, maar doorgaans wordt de term vertaald met ‘mooie
toekomst’ of ‘bright future’. Er is ook een fantastische film met deze titel.
In deze film, die in 2003 gemaakt werd door kiyoshi kurosawa, worden de
riolen en kanalen van Tokyo, na een uit de hand gelopen experiment om de
soort geschikt te maken voor zoet water, bedreigd door zeer giftige kwallen.
Wederom hetzelfde thema: weinig vormvaste mensen die afgestraft worden