Voorstellen tot werkelijkheid - Sjoerd van Tuinen

verankerd moeten worden. ze is in letterlijke zin een werking. dit wordt
systematisch vergeten wanneer men volhardt in het wereldbeeld dat zegt
dat ‘de lucht blauw is’. dit gebeuren is van de orde van de onlichamelijke
effecten waardoor het geheel van gebeuren met elkaar communiceert in
een quasi causaliteit. dit gebeuren van al het gebeuren, een puur gebeuren,
het Eventum tantum noemt deleuze het ook wel, is niets minder dan het zijn
van de zijnde. (deleuze 1969: s25) Het zijn van het zijnde als het gebeuren
waar al het verschillende gebeuren met elkaar communiceert is niets anders
dan het worden dat insisteert.
Het begrip quasi-causaliteit speelt ogenschijnlijk geen belangrijke rol in
het in het vocabulaire van Henk Oosterling. Althans, ik heb het hem nog
nooit systematisch horen bezigen. Maar het had er evengoed wel onderdeel
van kunnen zijn. de titel van zijn proefschrift, Door schijn bewogen,
getuigt in ieder geval van een grote sensibiliteit voor de notie van quasicausaliteit.
Hoe beter kan men een spookachtige soort oorzakelijkheid in
affirmatieve zin beschrijven? Beroerd en geroerd te raken door iets dat er
eigenlijk niet kan zijn, maar er desondanks wel is. Bewogen te worden door
iets dat niet existeert, maar wel insisteert. daarover merkt Oosterling op,
verborgen in een voetnoot, dat insisteren een bestaanswijze betreft die niet
fysiek is en waarin de problematiek van de schijn anders wordt verwoord.
(Oosterling 1996a: 431; n281)
Wat Door schijn bewogen in andere woorden verwoordt, is een ontlading
van het potentiaalverschil tussen nietzsche en Hegel die als een
bliksemschicht door het werk van Franse denkers als Michel Foucault, Jacques
derrida en gilles deleuze trekt. En waar Oosterling de voorloper van
deze ontlading historisch en systematisch voor ons uittekent. Wat Door
schijn bewogen dan beweegt is de wil om te tonen dat het ondergraven van
de identificerende en totaliserende werking van het westerse denken geen
einde betekent voor ons individuele en collectieve handelen. Ook al graaft
deze kritischer dan kritische inzet, een hypokritiek in Oosterlings woorden,
de grond onder de eigen voeten weg en ‘maken ze de weg vrij voor een vrije
val’ (Oosterling 1996a: 12). de filosofie kan ook niets anders dan tegen
zichzelf in denken ‘zolang zij zichzelf nog bij uitstek als een discursieve
activiteit opvat’ (Oosterling 1996a: 6). de identificerende en totaliserende
werking van het westerse denken vindt haar ‘meest uitputtende, maar ook
uitgeputte gestalte’ in het denken van Hegel. (Oosterling 1996a: 8) Hier
begint een herwaardering van de schijn-zijn oppositie met nietzscheaanse
mokerslagen haar eigen fundament onder de voeten weg te hakken.