Voorstellen tot werkelijkheid - Sjoerd van Tuinen

René ten Bos
Japan
72 – 73
is opgeslagen. dat binnenoor kun je zien als een ook door kraakbeen gevormde
holte. Het vocht gaat hotsen en klotsen als zich een geluid of trilling
voordoet in de omgeving. dit veroorzaakt vibrerende otolieten en deze
vibraties kun je wederom zien als boodschappen voor de spieren van het
hele organisme. de vis, ook de oude vis met veel jaarringen op zijn gehoorsteentjes,
schiet weg naar rechts en ontsnapt aan de jager.
kortom, door zijlijn en gehoorsteentje is de vis zich van elk gevaar
bewust. Alleen wie denkt dat voor horen een trommelvlies nodig is, kan
denken dat de vis niet hoort. Ergens lees ik dat pijlstaartroggen en haaien
wel beschikken over zijlijnen, maar niet over otolithische registratiesystemen.
Hoe hardhorend is Japan eigenlijk?
Japanoise
Ik ben een liefhebber van noise muziek. Overal op de wereld wordt noise
gemaakt, maar de beste noise komt zonder twijfel uit Japan. dat is vreemd
voor een land waar vorm zo belangrijk is. Als noise zich ergens door kenmerkt,
dan is het door vormeloosheid. Het is muziek die een zekere doofheid
vereist om gehoord te kunnen worden.
Op donderdagavond 8 september 2011 moet ik denken aan RiojiIkeda.
Ik weet niet waarom. Het is een rustige avond en ik luister niet eens naar
muziek, maar kijk naar het journaal op televisie. Ikeda (1966) is een Japanse
geluidsingenieur en videoartiest die tegenwoordig vanuit Parijs opereert.
de eerste keer dat ik met de muziek van hem kennis maakte, was een aantal
jaren geleden in Manchester. Ik wist niet wat ik hoorde: een eindeloze, twee
uur aangehouden pieptoon. Hoog, hard, intens gemeen en zonder de melodie
die niet-dove luisteraars nodig hebben om muziek te kunnen waarderen.
Voor de meesten onder hen maakt Ideda gewoon ‘storing’ en die kunnen
ze niet aanhoren. Een ruimte vervuld van een pieptoon is het ergste wat de
muziekliefhebber kan overkomen.
Af en toe hoorde je veranderingen in de toon, maar je wist niet of
die veranderingen zich voordeden in je hoofd of in het oorverdovende geluidslandschap
dat om je heen werd gecreëerd. Mij werd verteld dat Ikeda’s
‘muziek’ ontstaan is toen hij in het Japanse leger zat. Over zijn militaire
inspiratie weet ik niets zeker, maar duidelijk is wel dat zijn muziek wereldwijd
belangstelling wekte onder militairen: mits hard genoeg gespeeld, kun
je er ongeveer iedere vijand knettergek mee maken.
Aanvankelijk wilde ik me niet overgeven aan dit bizarre landschap,
maar gaandeweg begon ik de bekoringen, de langzame en ondanks het la-