Voorstellen tot werkelijkheid - Sjoerd van Tuinen

Aetzel Griffioen
Xenofobie
180 – 181
Aan de waarop identiteiten zich formeren, valt daarom geen
bepaalde plek toe te kennen. zij zijn niet lokaliseerbaar zoals een punt op
een kaart of een coördinaat in de Euclidische ruimte. Oosterling wijst het
inter aan als de niet-plaats (a-topos) die doorkruist wordt door krachten
en affecten en waarin op knooppunten verdichtingen plaatsvinden die
vervolgens in spanningsvelden met andere knooppunten een identificatie
mogelijk maken.
Oosterling ontwaart het zijn van dit tussen, inter-esse, als een
mogelijkheid om de radicale middelmatigheid te zien als slechts één
bepaling van de relationaliteit die ons bestaan mogelijk maakt. de moderne
mens wordt door en door bepaald door de middelen waarmee hij zijn
bestaan opbouwt. de identitaire, of microxenofobe, en de macroxenofobe
reflex verhult deze bepaaldheid doorgaans en daardoor verzandt hij
regelmatig in paradoxen. Als deze paradoxen systematisch blijken – zoals
de onmogelijkheid vluchtelingen en migranten buiten Europa te houden,
de ecologische crisis die gelijktijdig met de industrialisatie is ontstaan
en de afgrond die onze lineaire economie voor zichzelf graaft door de
systematische afwenteling van de maatschappelijke kosten – is er sprake
van een aporie, een fundamentele breuk tussen onze ervaring en onze
discursieve mogelijkheden die te uiten. de aporetische ervaring valt niet
op te lossen, net zomin als de paradoxaliteit van het bestaan. xenofobe
aandriften hebben echter als doel deze spanning in de ervaring zodanig te
verminderen dat een individu er niet door verlamd wordt. Tegelijk heeft juist
de rechtgeaarde xenofoob de vreemdeling het hardste nodig: zonder de
identificatie van iets vreemds buiten zichzelf – dus zonder de mogelijkheid
een potentieel verlammende spanning te neutraliseren door hem te
externaliseren – kan hij niet handelen.
Franco Berardi voorspelt somber dat hij verwacht dat de huidige
economische, ecologische en sociale crisis zal leiden tot een alsmaar
xenofobere macropolitiek (Berardi 2009: 1). net zoals hij en andere
autonome marxisten uit Italië, doet ook Oosterling zijn best om dit
scenario moeilijker te doen bewaarheden. Het is niet noodzakelijk dat
de spanningsvolle relationaliteit uitgesloten moet worden om productief
gemaakt te worden. zich een geïnteresseerde levenshouding aanmeten
betekent het leren omgaan met de spanning van het bestaan. Inzicht in
interesse als het zijn van het tussen, als het primaat van boven
identiteiten, maakt een levenswijze of -ontwerp mogelijk die niet uitgaat
van identiteiten maar van de stilering van . Een ontologie van
inter-esse vat individuen op als knooppunten in netwerken en dus, op een