Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Inleiding<br />
‘Wij mensen denken nogal eens dat wij het beginpunt van de dingen zijn. Alsof wij<br />
alles zelf bedenken en dat wat we bedacht hebben op eigen houtje vorm kunnen geven.<br />
Ongeacht de tijd en de situatie. Natuurlijk, wij kunnen wel vormen bouwen, maar toch<br />
zijn wij daar niet het begin-, en eindpunt van. Wij maken het leven niet.’<br />
(Voigt, 2009, 9).<br />
In deze scriptie staat het cyclische in ons leven centraal. Het cyclische is dat wat vanuit de<br />
natuur steeds weer terugkeert buiten ons ingrijpen om, zoals het dag en nachtritme, of het<br />
wisselen van de seizoenen. In ons leven is het cyclische constant aanwezig: in onze<br />
ademhaling, in ons dag-, en nachtritme, in onze groei en ouder worden, in geboorte en dood,<br />
in groei en verval. Het cyclische lijkt echter steeds verder uit onze levensvisie verdwenen: uit<br />
rituelen, uit het beschouwen van de ouderdom als relevante levensfase, uit het omgaan met<br />
onze vergankelijkheid, uit het omgaan met de natuur.<br />
Hoe verhoudt het humanisme als levensbeschouwing zich tot het cyclische? Zou het cyclische<br />
in ons bestaan niet een wezenlijk deel van onze levensbeschouwing moeten zijn?<br />
In onze huidige westerse cultuur nemen doelgerichtheid en lineair vooruitgangsdenken een<br />
belangrijke plaats in: ‘Het verhaal van de menselijke vooruitgang is zo diep in onze wereld<br />
verankerd geraakt dat de dag waarop alle vertrouwen daarin verloren zou gaan beslist<br />
angstaanjagend zou zijn. (…) Onze alledaagse woordenschat getuigt vaak van die<br />
verankering: sommige ideeën worden daarin beschreven als ‘progressief’, andere als<br />
‘achterlijk’; sommige opvattingen zijn ‘van deze tijd’, andere zijn beslist ‘middeleeuws’,<br />
sommige denkers zijn ‘hun tijd vooruit’, andere ‘leven nog in de vorige eeuw’, etc.’ (Taylor,<br />
2010, 934).<br />
Er is sprake van een overwaardering van het lineaire en een onderwaardering van het<br />
cyclische. Ambitie en een streven naar vermeerdering en versnelling lijken hoger in aanzien te<br />
staan dan het stil staan bij veranderingen in ons leven en het accepteren van vertraging. In ons<br />
gewone dagelijks leven in ons westers bestaan lijkt een te eenzijdig nadruk te liggen op ons<br />
handelen en ons intellectueel vermogen, en op ons vermogen een plan te trekken en een doel<br />
te bereiken. Wat is de consequentie van dit vooruitgangsdenken in onze opvattingen over<br />
vergankelijkheid, onze eindigheid en onze toekomstverwachtingen?<br />
0.1. Probleemstelling<br />
In de humanistische levensbeschouwelijke visie mis ik een perspectief op het cyclische in ons<br />
leven, een visie die meer op het alledaagse, herhalende, altijd doorgaande in ons dagelijks<br />
leven is gericht, een levensvisie waar meer ruimte en inspiratie is voor de aanvaarding van<br />
onze vergankelijkheid. Een humanistische visie op het cyclische in ons menselijk bestaan kan<br />
een ondersteuning zijn voor humanistisch geestelijk verzorgers. Het ‘klassiek’ humanisme<br />
schiet hier tekort, wat onder andere merkbaar is in de dagelijkse praktijk van de geestelijke<br />
verzorging. 1<br />
Doelstelling<br />
Ik wil onderzoeken in welk opzicht de waarden en achterliggende levensvisie van het cyclisch<br />
tijdbesef meer ruimte kunnen krijgen in de humanistische levensvisie.<br />
5
Change language