Welstandsnota gemeente Deventer

4.2 Het rivierenlandschap
In deze paragraaf wordt een beschrijving gegeven van het gebied
(paragraaf 4.2.1), wordt beschreven hoe bebouwing landschappelijk
kan worden ingepast (paragraaf 4.2.2) en worden de criteria voor
gebouwen benoemd (paragraaf 4.2.3).
4.2.1 Gebiedsbeschrijving
Ligging en ontstaan
Het rivierenlandschap bestaat uit een buitendijks en een
binnendijks gebied. In deze paragraaf wordt alleen de IJssel en
uiterwaarden behandeld, oftewel het buitendijkse gebied. De
IJssel is de structuurdrager voor dit deelgebied. De dynamiek van
de rivier bepaalt de verschijningsvorm van het landschap. Niet
alleen per jaar, maar vooral ook per seizoen. Tegenwoordig spelen
met name natuurontwikkeling en waterberging de voornaamste
rol in de uiterwaarden. Op de historische kaarten is te zien hoe
de stad Deventer zich richting het zuiden heeft uitgebreid langs
de rivier de IJssel. Het bedrijventerrein heeft een haven gekregen
en water wordt vastgehouden in diverse plassen en kolken langs
de rivier. De westkant is door de jaren heen vrijwel onveranderd
gebleven. De loop van de Oude IJssel vormt hier een duidelijke
gemeentegrens. De grootste verandering is de opdeling van de
aaneengesloten uiterwaarden, door de aanleg van de snelweg A1.
Natuurontwikkeling vindt met name plaats in de Ossenwaard.
De rondom de rivier gelegen gronden, de uiterwaarden, vormen
een duidelijke landschappelijke eenheid met de rivier. De dijken
vormen markante begrenzingen van het deelgebied. Beplanting
in het landschap komt voor in natuurreservaten, rondom kolken
en langs oude rivierlopen. Deze karakteristieken zorgen voor
een duidelijk verschil in verschijningsvorm met de aangrenzende
landschapstypen.
De erven
De Sallandse erven hebben veelal een traditionele indeling in voor-,
zij- en achterf. Hier geldt een heldere scheiding in gebouwen en
gebruik van het voorerf (nutstuin, moestuin, siertuin en fruitgaard)
en het achtererf (functionaliteit).
Gebouwkenmerken
De dynamiek van de rivier heeft ervoor gezorgd dat bebouwing
van het gebied vrijwel niet heeft plaatsgevonden. Enkele
erven hebben zich op de hogere zandgronden (rivierduinen)
gevestigd in de uiterwaarden, zoals De Worp, Johannahoeve en
Schoenmakershoeve. Een deel van een rivierduin ten westen van
de N337 is opgenomen onder het oude cultuurlandschap doordat de
huidige verschijningsvorm aansluit op het bos Rande (gelegen in het
oude cultuurlandschap).
Het landelijk gebied van Deventer wordt gekenmerkt door
Sallandse boerderijen. In het rivierenlandschap komen met name
de volgende twee gebouwtypen voor: het hallehuis-boerderijtype
en het T-huis/L-vorm boerderijtype. De bebouwingen hebben een
kenmerkende kap, met vaak een wolfseind voor en een dakschild
achter. De dakbedekking bestaat meestal uit pannen of riet, of een
combinatie daarvan. De schoorsteen zit vaak in het linker dakvlak.
Veelal komen gepleisterde gevels voor met de voordeur vaak
links in de voorgevel. Bij het hallehuis-boerderijtype komen vaak
kleinere bijgebouwen voor op het erf (waaronder hooibergen). Bij
T-huizen is meestal sprake van een aangebouwde (varkens)schuur
en zijn architectonische details veelal sober.
Het losgekoppelde woonhuis is veelal recenter toegevoegde
bebouwing en is vooral te vinden in de recenter ontgonnen
natte laagtes in het oude cultuurlandschap en in het jonge
ontginningenlandschap (zie paragraaf 4.5.3).
Welstandsnota gemeente Deventer - 10 mei 2011 47