Welstandsnota gemeente Deventer

4.3 Het oude cultuurlandschap
In deze paragraaf wordt een beschrijving gegeven van het gebied
(paragraaf 4.3.1), wordt beschreven hoe bebouwing landschappelijk
kan worden ingepast (paragraaf 4.3.2) en worden de criteria voor
gebouwen benoemd (paragraaf 4.3.3).
4.3.1 Gebiedsbeschrijving
Ligging en ontstaan
Het oude cultuurlandschap wordt gevormd door dekzandruggen en
natte laagtes. Van oudsher zijn hier de eerste nederzettingen te
vinden. Het landschap heeft dan ook een hoge cultuurhistorische
betekenis. Door de hoge, droge omstandigheden zijn hier
veel landschapselementen te vinden en karakteristieke oude
boerderijen.
Landschapskenmerken
Het oude cultuurlandschap is een mozaïek van landschapstypen.
Elk landschapstype heeft zijn eigen kenmerken en kwaliteiten,
deze staan verderop toegelicht. Het oude hoevenlandschap bepaalt
grotendeels de uitstraling van het oude cultuurlandschap door de
grote hoeveelheden landschapselementen (bosschages, houtsingels
en dergelijke). Meer verspreid gelegen zijn de open enken, de
natte laagtes en de landgoederen (met bospercelen). Deze gelden
vooral als belangrijke structuurdragers voor het buitengebied
van Deventer, aangezien deze niet alleen zijn gelegen rondom
het oude hoevenlandschap, maar tevens in de jonge heide- en
broekontginningen.
52 Welstandsnota gemeente Deventer - 10 mei 2011
Per landschapstype gelden richtlijnen voor de erfinrichting.
De erven
De Sallandse erven hebben veelal een traditionele indeling in voor-,
zij- en achterf. Hier geldt een heldere scheiding in gebouwen
en gebruik van het voorerf (nutstuin, moestuin, siertuin en
fruitgaard) en het achtererf (functionaliteit). Met name in het oude
cultuurlandschap vindt men veel streekeigen erven.
Gebouwkenmerken
Het landelijk gebied van Deventer wordt gekenmerkt door Sallandse
boerderijen. In het oude cultuurlandschap komen met name de
volgende twee gebouwtypen voor: het hallehuis-boerderijtype en
het T-huis/L-vorm boerderijtype. Het losgekoppelde woonhuis is
veelal recenter toegevoegd en is vooral te vinden in de recenter
ontgonnen natte laagtes (zie paragraaf 4.5.3).
Binnen het oude cultuurlandschap komen geen wezenlijke
verschillen voor in stijlkenmerken van de bebouwing op (agrarische)
erven. De bebouwingen hebben een kenmerkende kap, met vaak
een wolfseind voor en een dakschild achter. De dakbedekking
bestaat meestal uit pannen of rietendak of een combinatie
daarvan. De schoorsteen zit vaak in het linker dakvlak. Veelal
komen gepleisterde gevels voor met de voordeur vaak links in de
voorgevel. Bij het hallehuis-boerderijtype komen vaak kleinere
bijgebouwen voor op het erf (waaronder hooibergen).
Bij T-huizen is meestal sprake van een aangebouwde (varkens)
schuur en zijn architectonische details veelal sober.
Landschapstype: oude hoevenlandschap
grillige verkaveling verspreide ligging
van bebouwing
kleinschalig karakter
Het oude hoevenlandschap kenmerkt zich door zijn kleinschalige
karakter. Dit heeft te maken met vele opgaande (lineaire)
beplantingen, zoals bosschages, houtwallen, houtsingels, bomenrijen,
struweelranden en bomenlanen. Binnen dit landschappelijke
raamwerk van beplantingen zijn de erven gelegen. Doordat het
opgaand groen onderling is verbonden, bestaat er een aangename
samenhang tussen de bebouwing en het landschap. De erven
worden opgenomen in het groen, in plaats van beeldbepalend te
zijn. Het aanwezige reliëf zorgt ervoor dat de bebouwing zich heeft
verspreid over het gebied. De wegen/lanen passen zich aan op het
aanwezige reliëf en hebben een bochtig verloop. De afwisseling
van hoger gelegen gronden en nattere laagtes is de basis voor
de kenmerkende grillige verkaveling van de oude ontginningen.
Het landschap is tevens van grote cultuurhistorische waarde. Op