Jongens en meisJes

Boys
should Be
boyS
lauK WoltrinG
Dit artikel is geschreven naar aanleiding van het
verschijnen van de vertaling van het boek ‘Boys & Girls,
strategieën voor onderwijs aan jongens en meisjes in het
basison-derwijs’ 1 , waarin aandacht besteed wordt aan
de verschillen tussen jongens en meisjes en tips worden
gegeven om daar rekening mee te houden.
Doelgroepenbeleid
Naast een forse vooruitgang van meisjes zien we de laatste jaren in
(en om) het onderwijs een groeiende achterstand bij jongens. Veel
jongens doen het goed, maar anderen komen niet helemaal uit de
verf en met sommigen gaat het ronduit slecht. Zij vertonen meer problematisch
gedrag, verlaten vaker dan meisjes voortijdig de school
en doen langer over het onderwijs. Jongens stromen onnodig eerder
af naar lagere onderwijsniveaus, halen lagere cijfers, maken daarom
minder kans om toegelaten te worden tot sommige studies, zij wisselen
vaker van studie, en nog zo het een en ander. Veel mannelijke
talenten gaan verloren, veel energie keert zich tegen opvoeders, het
onderwijs of degenen die daar werken. Sommige jongens komen
op het verkeerde pad. Daarvoor zijn natuurlijk vele oorzaken aan te
wijzen2 . Een ervan is dat men in het Nederlandse onderwijs te weinig
gevoel heeft voor de verschillen tussen jongens en meisjes: hun ontwikkeling,
de wijze waarop zij leren, de manier waarop zij op hun
omgeving reageren en wat zij nodig hebben.
Anders dan in bijvoorbeeld Angelsaksische landen wordt er in de
Nederlandse pedagogie, ontwikkelingspsychologie en onderwijskunde
tot vrij recent geen of nauwelijks aandacht besteed aan gender
of sekse. Uitzonderingen zijn emancipatieprocessen van meisjes en
(een enkele keer) homoseksuelen of lesbiennes en andere specifieke
doelgroepen. Jongens kwamen niet in beeld, of louter als lastig. De
laatste jaren is het adagium ‘ieder kind is anders’ en keert het onderwijsbeleid
zich wat af van specifiek doelgroepenbeleid. Daar is veel
voor te zeggen, doelgroepenbeleid kan immers ook onbedoeld verschillen
versterken, maar dat is niet het hele verhaal.
neurosciences
Uit de neuro- en biosciences komen steeds meer aanwijzingen dat er
vanaf de geboorte belangrijke verschillen zijn in de ontwikkeling van
het brein en de werking van hormonen bij jongens en meisjes. Vooral
de eerste jaren doen er veel toe: tot 11 jaar (meisjes) of 13 jaar (jon-
J o N g E N S E N M E I S J E S
gens) breidt het aantal verbindingen in het brein zich enorm uit, om
daarna weer te verminderen. Al wat gebruikt wordt blijft en wordt
nog efficiënter, en al wat niet gebruikt wordt verdwijnt om plaats te
maken voor de steeds snellere en wel gebruikte verbindingen en hun
uitbreidingen. Een principe van groei en snoei. Vertaald naar praktische
pedagogiek betekent dit ‘use it or lose it’. Gelukkig kunnen later
nieuwe ervaringen alsnog leiden tot nieuwe verbindingen, zij het een
stuk lastiger.
Ook zijn er grote verschillen waargenomen tussen jongens en meisjes
in hormonale niveaus en functies: denk aan impulsiviteit en energieniveau
(onder andere testosteron) maar ook hechtingsprocessen
(oxyticine).
Vrouwelijke en mannelijke professionals
Een ander element van belang is dat de kinderopvang altijd al vooral
een zaak van vrouwen is geweest, maar ook het Nederlandse onderwijs,
vooral aan 4-11-jarigen, is langzaamaan vooral een zaak van
M E N S E N K I N D E R E N 127 mei 2011 9