Jongens en meisJes

Daarna worden per rekengenre (4) vaardigheids- en kenniseisen
gesteld. Hiermee wordt het niveau beschreven dat beheerst moet
worden. Per genre wordt in werkdoelen omschreven over welke vaardigheden
en kennis een kind moet beschikken om zich te kunnen
redden. Deze vaardigheids- en kenniseisen worden vertaald naar brevetten
(zie figuur 3). Hierin staat zeer concreet beschreven aan welke
eisen een kind moet voldoen en het is zo opgesteld dat een kind dit
zelf kan invullen.
figuur 3
Een rekengenre komt tijdens de basisschool meerdere keren terug.
Doordat vaardigheids- en kenniseisen worden gekoppeld aan (5)
kerndoelen ontstaat er per rekengenre een leerlijn. Naast de koppeling
aan de kerndoelen onderscheidt Dat Telt per rekengenre vier
fasen: (1) ontluikende gecijferdheid, (2) beginnende gecijferdheid, (3)
gevorderde gecijferdheid en (4) geoefende gecijferdheid. In een leerlijnmatrix
worden deze vier fasen per rekengenre beschreven.
Dat Telt heeft voor zeventien rekengenres een leerlijnmatrix uitgewerkt.
Hierin staat een korte beschrijving per fase, een vertaling naar
levensechte situaties, de koppeling aan zowel de kerndoelen, de vakkennis,
leesschrijfvaardigheid als sociale vaardigheden. Daarbij worden
ook de brevetten per fase opgenomen.
beoordeling
In het eerste deel van het boek stellen de auteurs zichzelf de vraag:
‘Kunnen we met Dat Telt scholen, groepsleiders en kinderen een compleet,
vertrouwenwekkend en kerndoeldekkend alternatief bieden?’
In de beantwoording van deze vraag kun je stellen dat de uitwerking
van Dat Telt niet compleet is. De auteurs hebben ervoor gekozen om
17 van de 32 genoemde rekengenres uit te werken. Dat biedt kansen
voor scholen die met Dat Telt het rekenwiskundeonderwijs een eigen
invulling willen geven die past bij de visie van de school. Daarin zit
tevens een minder sterke kant, omdat deze eigen invulling een groot
beroep doet op de kennis en vaardigheden van de groepsleider. Om
vanuit alledaagse situaties kansen voor rekenwiskundeonderwijs te
zien heb je ‘rekenogen’ nodig. Ogen die vanuit een aanwezig referentiekader
de werkelijkheid kunnen ordenen naar de leerlijnen van de
diverse domeinen. Dat Telt biedt op dat vlak, anders dan met goede
voorbeelden, weinig ondersteuning.
De vraag of het kerndoeldekkend is, vind ik minder interessant, omdat
de kerndoelen dusdanig algemeen zijn geformuleerd dat er al snel
een kruisje staat achter elk kerndoel. Een interessantere vraag is of
het alle tussendoelen dekt die leiden tot het uiteindelijke kerndoel. In
de zeventien uitgewerkte leerlijnmatrices wordt per kerndoel aange-
geven bij welke tussendoelen aangesloten wordt. Hierdoor wordt Dat
Telt meer dan een verzameling mooie voorbeelden. In de opgenomen
brevetten is deze koppeling echter niet aanwezig. Ook omdat in de
brevetten de rekentaal minder nadrukkelijk aanwezig is. De brevetten
geven aan welk gedrag van een kind verwacht wordt binnen een
bepaalde fase van een rekengenre. Het overzicht of op deze manier
alle tussendoelen worden gedekt ontbreekt hierdoor. Daarbij wordt
de belofte uitgesproken dat de werkdoelen zo zijn gedefinieerd dat
een groepsleider op alle momenten in het leerproces betrouwbaar
kan vaststellen welke tussenstations inmiddels zijn gepasseerd. Kijk je
naar de werkdoelen dan bevatten ook deze nauwelijks rekentaal (zie
figuur 4) waardoor de koppeling met de rekenspecifieke tussenstations
lastig te maken is.
figuur 4
Leerlijn Vogelhuisje/nestkastje maken
Werkdoelen
• De kinderen kunnen met hulp een voedertafel timmeren.
• Ze kunnen met hulp van stappenplan en bouwtekening een
bouwpakket van een nestkast in elkaar zetten.
• Ze kunnen vanaf een bouwtekening (op schaal) een vogelhuis (of
nestkastje) maken.
• Ze kunnen een bouwtekening (op schaal) maken voor een vogelhuisje
(of nestkastje).
Vertrouwenwekkend is Dat Telt zeker. Het is een sterke stap vooruit
na de vorige twee publicaties. Een stap van mooie voorbeelden naar
een gestructureerd overzicht met een koppeling naar de kerndoelen
en tussendoelen, waardoor het prima als bronnenboek te gebruiken is.
aanbevelingen
Mijns inziens zou bij de uitwerking van een leerlijn veel meer aandacht
besteed moeten worden aan het vakdidactische aspect. Nu is een leerlijnmatrix
een prima overzicht van rekeninhoud gekoppeld aan alledaagse
situaties, maar moet de groepsleider hier zelf onderwijs van
maken. Er wordt wel aangegeven dat rekenenwiskunde zowel een
beoefen- als een inoefencomponent heeft, maar hoe je als groepsleider
kunt handelen om kinderen te begeleiden in het behalen van de
vastgestelde doelen is nauwelijks uitgewerkt. Daarnaast vraag ik me
af of Dat Telt een vervanger van een methode is of gebruikt wordt
naast een methode. De auteurs doen daar geen duidelijke uitspraak
over, terwijl dat voor een school die Dat Telt wil gaan gebruiken wel
belangrijk is. Op dit moment gaat mijn voorkeur uit naar het gebruiken
van Dat Telt als bronnenboek naast de methode. Het geeft de
groepsleider een prima middel in handen om met rekenenwiskunde
aan te sluiten bij de alledaagse actualiteit, te zien met welke tussendoelen
hij dan bezig is, zodat hij vervolgens bepaalde onderdelen uit
zijn methode kan overslaan.
Met grote interesse kijk ik uit naar een eventueel vervolg van Dat Telt.
Besproken werd door Mark Sanders, opleidingsdocent rekenen/
wiskunde aan Pabo De Kempel, Helmond:
-Dat Telt, bouwstenen voor levend rekenwiskundeonderwijs, J. Nicolas,
F. Velthausz en R. Broersma, De Reeks, Bureau Levend Leren, Beets
2010, 207 pagina’s, € 33,00.
M E N S E N K I N D E R E N 127 mei 2011 29