Jongens en meisJes

J o N g E N S E N M E I S J E S
16
De onDerWijsaCHterstanD
vaN JoNgENS FreerK yKeMa
Onder bovenstaande titel en de subtitel ‘Omvang, oorzaken en interventies’ heeft de Radboud Universiteit (ITS)
Nijmegen vorig jaar een rapport gepubliceerd, waarin de onderwijspositie van jongens in vergelijking tot die van
meisjes werd geïnventariseerd. De samenstellers zijn voorzichtig in het formuleren van conclusies die naar aanleiding
van hun onderzoek, dat door het Ministerie van OCW werd geïnitieerd, kunnen worden getrokken, maar komen onder
andere tot deze vaststelling: ‘De schoolloopbanen van jongens zijn in vrijwel alle onderzochte opzichten die mede
bepalend zijn voor het uiteindelijke onderwijs(eind)niveau, minder gunstig dan die van meisjes. Jongens doubleren
vaker dan meisjes , nemen vaker deel aan lagere onderwijsniveaus, verlaten vaker vroegtijdig de school, en stromen
vaker dan meisjes af naar lagere onderwijsniveaus’.
nature versus nurture
Over mogelijke oorzaken van genoemde trend lopen de meningen
uiteen en worden soms verhitte discussies gevoerd. Enerzijds wordt
er op gewezen dat wetenschappelijke informatie uit de neurologie
onomstotelijk tot de conclusie leidt dat het mannelijk en vrouwelijk
brein op een aantal punten wezenlijk verschilt. In Nederland wijzen
publicaties van onder andere Delfos (2004, ‘De schoonheid van het
verschil’), Jolles (2008, ‘De mythe dat het brein niet belangrijk is voor
het leren’), Woltring (2003, ‘Jongenspedagogiek? Opvoeden met
gevoel voor sekseverschillen’) erop dat er wel degelijk belangrijke
neurologische en hormonale verschillen tussen jongens en meisjes
bestaan die van invloed zijn op de manier waarop, en de snelheid
waarin, jongens en meisjes informatie tot zich nemen en zich ontwikkelen.
Zij wijzen erop dat er geen scherpe grens tussen aanleg en
socialisatiepatronen zijn te trekken, maar dat beide elkaar wederzijds
beïnvloeden en versterken. Emancipatorisch onderwijs zou dan betekenen
dat elk kind in zijn uniciteit moet worden bekeken en begeleid,
waarbij kennis van seksespecifieke ontwikkelingspatronen, kwaliteiten
en opgaven richtinggevend moeten zijn voor het pedagogischdidactisch
handelen.
taal minder toegankelijk voor jongens
Bovengenoemde Nederlandse auteurs wijzen erop dat taal voor jongens
minder toegankelijk lijkt te zijn dan voor meisjes, en dat de ontwikkeling
van taalvaardigheden bij jongens (vergeleken met meisjes)
minder snel op gang lijkt te komen. Als dat zo is dan zouden deze
beweringen in het Radboud rapport naar voren moeten komen. Dit
blijkt inderdaad het geval. Geconstateerde sekseverschillen in termen
M E N S E N K I N D E R E N 127 mei 2011
van cognitieve competenties blijken bij taal en lezen in het voordeel
van meisjes; jongens presteren daar over het algemeen slechter dan
meisjes. Een niet te verwaarlozen observatie aangezien het onderwijs
in de afgelopen jaren steeds taliger is geworden. Reflecties schrijven,
portfoliootjes maken, kringgesprekken, groepsopdrachten enz. zijn
niet meer weg te denken uit het huidige onderwijssysteem. Ze doen
echter een sterk beroep op het reflecterend vermogen (= innerlijke
taal), verbale communicatie en samenwerking. Dit zijn competenties
waarin meisjes blijken te excelleren en jongens juist meer moeite mee
hebben.
Bij de onderdelen rekenen/wiskunde scoren jongens evenwel hoger.
Het belang van rolmodellen
Eerder genoemde auteurs wijzen erop dat jongens, vergeleken met
meisjes, meer moeite hebben met het leren van fouten, het maken
van de goede keuzes en het vinden en leren gaan van een eigen weg.
Dit schrijven ze toe aan het impulsievere karakter van jongens en het
daarmee samenhangende beperktere reflectievermogen. Die eigen
weg kan simpel bestaan uit het kiezen van het juiste vakkenpakket of
leerprofiel, de juiste vervolgopleiding, de juiste baan (wat past bij jou,
wat vind je leuk) of (nog eenvoudiger) het kiezen van de juiste vrienden.
Juist daarom zijn positieve rolmodellen voor jongens zo belangrijk.
Het voorbeeld van vader, oom, of leraar zijn van fundamenteel
belang. Als gezinnen uit elkaar vallen en deze voorbeelden wegvallen,
en als er geen meesters meer voor de groep staan, dan ontbeert een
jongen deze zo nodige voorbeelden. Dit betekent overigens niet dat
juffen jongens niet effectief les zouden kunnen geven. De vrouwe-