Download het Technisch Vademecum Recreatieve Infrastructuur

Lichtvervuiling
Naast de gekende negatieve effecten van licht op de natuur kan licht ook ruimtelijk verstorend werken.
In donkere gebieden zal een sterk verlichte weg of een pad als storend ervaren worden. De aandacht
wordt naar de verlichting getrokken. Ook overdag kunnen verlichtingspalen of armaturen een ruimtelijke
invloed hebben.
Er komt jaarlijks nog nieuwe verlichting bij. Er moet dus efficiënt verlicht worden om de lichtvervuiling
te beperken. Dit impliceert het optimaal richten van de verlichting, het toepassen van energiezuinige
verlichting en het dimmen waar het kan. Ook nadenken over het weglaten van verlichting is onderdeel
van het ontwerpproces.
Energie
Zowel bij burgers als overheden is er een belangrijke evolutie in de bewustwording. Met betrekking tot
verlichting geldt het principe ‘voorkomen is beter dan genezen’. Door middel van innovatie wordt verlichting
steeds minder energieverslindend. Bepaalde energievormen worden door beleidsbeslissingen
ook bevoordeeld, andere afgeschaft. Zo is de LED-verlichting die actueel op de mark is, compatibel
met systemen van bewegingsdetectie d.m.v. camera’s. De lichtpunten kunnen hierdoor afzonderlijk
worden aangeschakeld gedurende een bepaalde tijd. De verlichting kan op die manier enkel zijn aangeschakeld
op het moment dat er effectief iemand passeert. De nieuwe systemen kunnen zodanig
worden geprogrammeerd dat het aan- en uitgaan van de verlichting geleidelijk aan gebeurt (langzaam
opkomen bij het inschakelen en zachtjes uitdoven nadien), zodat het afschrikeffect wordt beperkt.
LED-verlichting is bovendien energiezuinig en goed te richten waardoor weinig verstrooiing naar de
omgeving optreedt. Het werken met zonnepanelen is een alternatieve energiebron, die bovendien
verhindert dat elektriciteitsleidingen moeten doorgetrokken worden.
3.10.2 Lichtplanning
De basis voor een doordacht gebruik van verlichting is een goede lichtplanning. De kennis die nodig
is om de juiste keuzes te maken met betrekking tot licht is erg specialistisch en niet altijd aanwezig
bij de weg- of groenbeheerder. De laatste jaren gebeurde er veel innovatie op dit gebied. Als beheerder
ziet men soms door de bomen het bos niet meer. Daarom is het raadzaam om zich te laten bijstaan
door een specialist. Leveranciers kunnen de beheerder vaak bijstaan met informatie over de eigen
producten. Nog beter laat men zich bijstaan door een onafhankelijk lichtspecialist, lichtarchitect of een
raadgever van de netbeheerder. Verlichting heeft een levensduur van verschillende decennia, dus een
gedegen keuze is zeker aan te raden.
Lichtplanning is zeker geen exacte wetenschap, maar door zich vooraf enkele vragen te stellen en een
goede afweging te maken, kan men veel bereiken.
Waar verlichten?
Waar in een gebied verlicht zal worden, hangt samen met de context en de toegankelijkheid. In een
stedelijke context zal een park waardoor een belangrijke verbinding voor zacht verkeer loopt zeker verlicht
worden, terwijl een park in het buitengebied dat enkel overdag toegankelijk is, niet verlicht wordt.
Ontwerp en beheer van recreatieve zones
75