V - Acehbooks.org

HET ATJEHSCHE VOLK
te laat was. En op ons aller goedmoedig plagen antwoordde
hij, even goedmoedig lachend: „Ach, ik heb ook geen
klok." Er hingen er weliswaar een stuk of drie in zijn
voorgalerij, maar geen van alle in running condition!
Jacobs geeft in zijn: „Familie- en kampongleven op
Groot-Atjeh" een treffend voorbeeld van dankbaarheid
bij een atjehschen jongen. Persoonlijk heb ik nooit zoo
iets f rappants meegemaakt, maar gezien de diepe en trouwe
vriendschapsbanden, die bestaan tusschen Atjehers en officieren
of bestuursambtenaren, is het levendig te begrijpen,
dat zoo'n zuiver gevoel als dankbaarheid ook zeer wel bij
den susceptibelen Atjeher kan bestaan. Vatbaar voor indrukken
is hij in hooge mate en hevig van reactie, zoowel
in goeden als in kwaden zin, wanneer hij eenmaal de remmen
van zijn oostersche beheersching loszet en zijn gevoelens
den vrij en loop laat. Al deze qualiteiten stempelen
hem tot een individualistisch type, dat wel tijdelijk in een
beweging meegesleept kan worden, maar er niet, om der
gemeenschapswille, zich zelf in verliest.
Zoo heeft samenwerking, noch voor ideeele, noch voor
materieele doeleinden, ooit zoo heel veel te beduiden gehad
in het atjehsche land. Ik noemde reeds even de rijstpellerij
op cooperatieve basis te Sigli. Uit vroeger jaren
stamt de „Sarikat Atjeh" en, wat later, de „Islam mendjadi
satoe". Voor deze beide vereenigingen hebben de toenmalige
gouverneurs zich vrij wat moeite gegeven en de actie
onder de jongeren die den stoot tot de oprichting gaf, zeer
aangemoedigd. Alles wat er van over is, is een bundeltje
vergeelde brieven in het archief.
Een zeer gunstige uitzondering maken de atjehsche vereenigingen
van rubberplanters in het landschap Kaway
75